1.8 Geografia fizyczna Polski - klucz odpowiedzi

SAVE OFFLINE

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Środowisko przyrodnicze Polski Zakres podstawowy. Grupa A

Nr zad.

Przewidywana odpowiedź

Kryteria zaliczenia

Maks. liczba punktów

1.

Zwrotnikowa kontynentalna.

Za podanie prawidłowej nazwy. . 1 p.

1

2.

Toruń, Wrocław, Kielce, Zakopane.

Za prawidłowe wpisanie: – 2 miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3–4 miast . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

3.

Przykładowe wyjaśnienie: w Polsce wschodniej częściej występuje masa powietrza polarnokontynentalnego, którego napływ zimą powoduje występowanie ujemnej temperatury powietrza.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

1

4.

a) Deltowe. b) Przybrzeżne. c) Polodowcowe morenowe. d) Polodowcowe cyrkowe.

Za prawidłowe wpisanie: – 2 typów genetycznych . . . . . . . 1 p. – 3–4 typów genetycznych . . . . . 2 p.

2

5.

Przykładowy opis: Jezioro przybrzeżne jest pozostałością dawnej zatoki morskiej, która została zamknięta przez mierzeję zbudowaną przez prąd przybrzeżny. Przykłady: Łebsko, Jamno, Gardno, Wicko.

Za prawidłowy opis . . . . . . . . . . 1 p. Za podanie nazwy: – 1 jeziora . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 jezior . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

3

6.

a – c – d – b – e

Za prawidłowe wpisanie: – pierwszego i ostatniego wydarzenia. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – wszystkich wydarzeń . . . . . . . . 2 p.

2

7.

Surowiec mineralny: węgiel kamienny. Przykładowe sposoby wykorzystania: –– do produkcji energii elektrycznej i energii cieplnej –– w przemyśle farmaceutycznym –– w przemyśle koksowniczym –– w przemyśle hutniczym.

Za rozpoznanie surowca . . . . . . . 1 p. Za podanie 1 sposobu wykorzystania . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

3

8.

a) Działalność rzeki. b) Działalność lądolodu.

Za podanie czynnika dla: – 1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

9.

Przykładowe wyjaśnienie: Góry Świętokrzyskie nie są tak wysokie jak Tatry, ponieważ zostały sfałdowane dużo wcześniej, w erze paleozoicznej, podczas fałdowania hercyńskiego, zaś Tatry – podczas fałdowania alpejskiego. Proces niszczenia Gór Świętokrzyskich trwa dużo dłużej, dlatego są one niższe od Tatr.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

1

10.

a) Czarne ziemie. b) Mady.

Za prawidłowe wpisanie gleb: – 1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

11.

Parki Narodowe: Biebrzański, Narwiański, Białowieski, Kampinoski, Poleski.

Za prawidłowe wpisanie: – 2–3 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 4 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

31

12.

c)

Za zaznaczenie właściwego opisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

1

13.

a) Wieprz, Pilica, Bzura, Raba. b) Warta, Nysa Kłodzka, Stobrawa.

Za prawidłowe przyporządkowanie: – 4–5 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 6–7 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

32

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Środowisko przyrodnicze Polski Zakres podstawowy. Grupa B

Nr zad.

Przewidywana odpowiedź

Kryteria zaliczenia

Maks. liczba punktów

1.

Powietrze arktyczne.

Za podanie prawidłowej nazwy. . 1 p

1

2.

Białystok, Warszawa, Toruń, Wrocław.

Za prawidłowe wpisanie: – 2 miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3–4 miast . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

3.

Przykładowe wyjaśnienie: w Polsce wschodniej częściej występuje masa powietrza polarnokontynentalnego, którego napływ latem powoduje występowanie temperatur powietrza powyżej 20°C, zaś w części zachodniej napływa powietrze polarnomorskie przynoszące ochłodzenie.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

1

4.

a) Przybrzeżne. b) Polodowcowe morenowe. c) Polodowcowe rynnowe. d) Deltowe.

Za prawidłowe wpisanie: – 2 typów genetycznych . . . . . . . 1 p. – 3–4 typów genetycznych . . . . . 2 p.

2

5.

Przykładowy opis: jezioro rynnowe powstawało pod lodowcem lub przed czołem lodowca, w wyniku erozji rzek płynących pod lodem lub w wyniku erozji samego lodowca żłobiącego teren. Przykłady: Hańcza, Jeziorak, Gopło, Raduńskie.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p. Za podanie nazwy: – 1 jeziora . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 jezior . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

3

6.

b – e – a – d – c

Za prawidłowe wpisanie: – pierwszego i ostatniego wydarzenia. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – wszystkich wydarzeń . . . . . . . . 2 p.

2

7.

Surowiec mineralny: sól kamienna. Przykładowe sposoby wykorzystania: –– w gospodarstwach domowych –– w przemyśle chemicznym –– w przemyśle spożywczym.

Za rozpoznanie surowca . . . . . . . 1 p. Za podanie 1 sposobu wykorzystania . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

3

8.

a) Ruchy górotwórcze. b) Działalność morza.

Za podanie czynnika dla: – 1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

9.

Przykładowe wyjaśnienie: Sudety nie są tak wysokie jak Tatry, ponieważ zostały sfałdowane dużo wcześniej, w erze paleozoicznej, podczas fałdowania hercyńskiego, zaś Tatry – podczas fałdowania alpejskiego. Proces niszczenia Sudetów trwa dużo dłużej, dlatego są one niższe od Tatr.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

1

a) Czarnoziemy. b) Czarne ziemie.

Za prawidłowe wpisanie gleb: – 1 krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 krain. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

10.

33

11.

Parki Narodowe: Drawieński, Wigierski, Wielkopolski, Bory Tucholskie, Ujście Warty.

Za prawidłowe wpisanie: – 2–3 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 4 nazw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

12.

b)

Za zaznaczenie właściwego opisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

1

13.

a) Dunajec, Pilica, Bug, Brda. b) Nysa Łużycka, Barycz, Noteć.

Za prawidłowe przyporządkowanie: – 4–5 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 6–7 nazw rzek . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

34

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Środowisko przyrodnicze Polski Zakres rozszerzony. Grupa A

Nr zad.

Przewidywana odpowiedź

Kryteria zaliczenia

Maks. liczba punktów

1.

1. Amplituda rocznej temperatury powietrza powyżej 23°C we wschodniej części kraju. 2. Maksimum opadów latem.

Za podanie: – 1 cechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 cech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

2.

Szczecin. Występuje tu najmniejsza amplituda rocznej temperatury powietrza (18,2°C), najbardziej łagodne są zimy.

Za podanie prawidłowej nazwy miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. Za 1 argument uzasadniający . . . 1 p.

2

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

3.

Przykładowe wyjaśnienie: obszar Polski był kilkakrotnie objęty zlodowaceniem, po raz ostatni zlodowaceniem Wisły. W wyniku działalności lądolodu i wód lodowcowych powstała duża liczba jezior w pasie pojezierzy. Żaden inny czynnik nie prowadzi do powstania tak dużej liczby jezior na małym obszarze.

4.

a) Granity i gnejsy. b) Wapienie.

Za podanie skał dla 1 obszaru. . . 1 p.

5.

A. Wyniesienie Mazursko-Suwalskie. B. Monoklina Przedsudecka. C. Zapadlisko Przedkarpackie. D. Zapadlisko Śląsko-Krakowskie.

Za prawidłowe podpisanie nazw: – 2 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 2 p. – 4 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

3

6.

Przykładowe cechy rzeźby staroglacjalnej: –– obszar płaski, wyrównany –– brak jezior polodowcowych –– małe różnice wysokości względnej –– wyraźnie zaznaczone pradoliny –– pozostałościami ciągów moren czołowych są wysoczyzny porozcinane przez doliny rzeczne.

Za podanie 1 poprawnej cechy rzeźby. . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

3

7.

Nazwa krainy geograficznej: Nizina Mazowiecka. Nazwa układu rzecznego: promienisty.

Za podanie nazwy: – krainy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – układu rzecznego. . . . . . . . . . . 1 p.

2

8.

Przykładowe przyczyny: –– nagłe topnienie śniegu wiosną –– duże sumy opadów deszczu –– gwałtowne opady deszczu –– silne wiatry wiejące na wybrzeżu, powodujące powstanie tzw. „cofki”.

Za 1 prawidłową przyczynę. . . . . 1 p.

2

9.

Ocena: Nizina Śląska ma lepsze warunki dla rozwoju ogrodnictwa. Przykładowe argumenty: –– na Nizinie Śląskiej okres wegetacji trwa dłużej (ponad Za prawidłową ocenę i podanie: 220 dni), zaś na Pojezierzu Suwalskim tylko 190 dni – 1 argumentu . . . . . . . . . . . . . . 1 p. –– na Pojezierzu Suwalskim częściej występują przy– 2 argumentów. . . . . . . . . . . . . 2 p. mrozki wiosenne –– na Nizinie Śląskiej występują bardziej żyzne gleby (duży udział czarnych ziem, czarnoziemów, brunatnych, mad).

2

35

1

2

10.

a) Wiatr. b) Lodowiec górski. c) Wody lodowcowe. d) Lądolód.

Za 1 czynnik rzeźbotwórczy . . . . 1 p.

4

11.

a) (...) wyżyn. b) (...) dla minionych okresów geologicznych. c) (...) drzew iglastych. d) (...) mada rzeczna.

Za poprawne uzupełnienie 1 zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

4

12.

Przykładowe elementy: –– rzeźba wysokogórska –– rzeźba polodowcowa –– rośliny – relikty –– piętra roślinne –– charakterystyczne zwierzęta, np. świstaki, kozice.

Za 1 poprawny element . . . . . . . 1 p.

3

13.

a) Żuławy Wiślane. b) Pojezierze Suwalskie. c) Sudety.

Za rozpoznanie 1 krainy . . . . . . . 1 p.

3

14.

a) 3 b) 4 c) 5 d) 1

Za prawidłowe przyporządkowanie: – 2 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 2 p. – 4 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

3

15.

Przykładowe argumenty: –– złoża rudy zalegają bardzo głęboko, w podłożu platformy prekambryjskiej, więc ich eksploatacja będzie bardzo kosztowna –– wydobycie całkowicie zniszczy okoliczny krajobraz, a obszar ten graniczy z Suwalskim Parkiem Krajobrazowym, w którym chroniony jest krajobraz młodoglacjalny –– wydobycie spowoduje powstanie leja depresyjnego, obniżenie poziomu wód podziemnych, a w konsekwencji przyczyni się do częściowego zaniku okolicznych jezior.

Za podanie 1 argumentu. . . . . . . 1 p.

2

36

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Środowisko przyrodnicze Polski Zakres rozszerzony. Grupa B

Nr zad.

Przewidywana odpowiedź

Kryteria zaliczenia

Maks. liczba punktów

1.

1. Suma opadów rocznych 600 mm. 2. Częsty napływ powietrza PPm.

Za podanie: – 1 cechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 2 cech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

2

2.

Suwałki. Występuje tu największa amplituda rocznej temperatury powietrza (20,5°C), najbardziej surowe są zimy.

Za podanie prawidłowej nazwy miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. Za 1 argument uzasadniający . . . 1 p.

2

3.

Przykładowe wyjaśnienie: Morze Bałtyckie powstało w wyniku wytopienia się lądolodu skandynawskiego i ruchów pionowych Półwyspu Skandynawskiego. W niektórych okresach dziejów geologicznych ląd podnosił się na tyle, że przestawał istnieć przesmyk łączący Bałtyk z Morzem Północnym.

Za prawidłowe wyjaśnienie. . . . . 1 p.

1

4.

a) Flisz karpacki (piaskowce, zlepieńce, łupki). b) Ganity.

Za podanie skał dla 1 obszaru. . . 1 p.

2

5.

A. Karpaty. B. Niecka Miechowska. C. Wyniesienie Sławatycz. D. Wyniesienie Łeby.

Za prawidłowe podpisanie nazw: – 2 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 2 p. – 4 jednostek . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

3

6.

Przykładowe cechy rzeźby młodoglacjalnej: –– obszar pagórkowaty, falisty –– duże różnice wysokości względnej –– liczne jeziora polodowcowe –– wyraźnie zaznaczone ciągi moren czołowych.

Za podanie 1 poprawnej cechy rzeźby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

3

7.

Nazwa krainy geograficznej: Pojezierze Wielkopolskie. Nazwa układu rzecznego: kratowy.

Za podanie nazwy: – krainy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – układu rzecznego. . . . . . . . . . . 2 p.

2

8.

Przykładowe przyczyny: –– wycinanie lasów w obszarze górnego dorzecza rzek –– zagospodarowanie terasy zalewowej pod osiedla –– zabudowanie terasy zalewowej betonem i asfaltem lub innymi materiałami utrudniającymi przesiąkanie wody –– złe zabezpieczenie wałów przeciwpowodziowych.

Za 1 prawidłową przyczynę. . . . . 1 p.

2

9.

Ocena: Nizina Szczecińska ma lepsze warunki dla rozwoju ogrodnictwa. Przykładowe argumenty: –– na Nizinie Szczecińskiej okres wegetacji trwa dłużej Za prawidłową ocenę i podanie: (ponad 220 dni), zaś na Nizinie Podlaskiej tylko 190 dni – 1 argumentu . . . . . . . . . . . . . . 1 p. –– na Nizinie Podlaskiej częściej występują przymrozki – 2 argumentów. . . . . . . . . . . . . 2 p. wiosenne –– na Nizinie Szczecińskiej występują bardziej żyzne gleby (duży udział czarnych ziem, brunatnych).

2

37

10.

a) Morze. b) Wody deszczowe. c) Wody lodowcowe. d) Wietrzenie mrozowe (fizyczne).

Za 1 czynnik rzeźbotwórczy. . . . . 1 p.

4

11.

a) (...) nizin środkowopolskich. b) (...) niewystępująca nigdzie poza określonym terenem. c) (...) liściastych. d) (...) czarnoziemy.

Za poprawne uzupełnienie 1 zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

4

12.

Przykładowe elementy: –– gołoborza –– Puszcza Jodłowa –– krajobraz starych gór –– kaptaż.

Za 1 poprawny element . . . . . . . 1 p.

3

13.

a) Wyżyna Lubelska. b) Nizina Śląska. c) Wyżyna Krakowsko-Częstochowska.

Za rozpoznanie 1 krainy . . . . . . . 1 p.

3

14.

a) 3 b) 4 c) 1 d) 2

Za prawidłowe przyporządkowanie: – 2 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 1 p. – 3 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 2 p. – 4 surowców. . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

3

15.

Przykładowe argumenty: –– złoża zawierają bardzo bogate rudy wielu metali –– w Polsce nie wydobywa się rudy żelaza, więc eksploatacja ich w tym terenie zmniejszyłaby import Polski –– tak duża inwestycja spowodowałaby rozwój gospodarczy regionu, powstanie wielu miejsc pracy.

Za 1 argument . . . . . . . . . . . . . . 1 p.

2

38