Bolesław Prus był nie tylko wybitnym pisarzem, lecz i oryginalnym myślicielem. To drugie jego oblicze nabiera nieprzewidzianego wydźwięku współcześnie, w sytuacji, w której świat zmaga się z wieloma problemami, począwszy od społeczno-politycznych, przez ekonomiczne, na kryzysie klimatycznym skończywszy. Poglądy Prusa widziane przez pryzmat nowszych języków badawczych mogą niekiedy zaskakiwać, bo ‒ choć pisarz był myślicielem antropocenu ‒ poddawał krytyce zróżnicowane przejawy ludzkiego panowania nad światem i postulował harmonijne – oparte na relacjach bliskich symbiotyczności – współistnienie człowieka z naturą. Miał rozległe ambicje poznawcze, zmierzał do stworzenia wizji uniwersum, która obejmowałaby całość rzeczywistości, od atomu do kosmosu. Diagnozując dynamikę kultury nowoczesnej swoich czasów, podejmował znaczne kwestie: natury, techniki, antropo- i biocentryzmu, opracowywał – zorientowany na praktykę – program społeczny, proponował oryginalne rozumienie polityki i jej mechanizmów. O tych wszelkich problemach traktuje niniejsza książka, odkrywająca no-we aspekty światopoglądu Prusa.
Sobieraj (…) rzetelnie i z „badawczym taktem”, przedstawił „dylematy światopoglądowe” autora Lalki, stosując strategię – co uznaję za niezbywalną wartość całej książki – która nie zawłaszcza metodologicznie idei Prusa; badacz sięga po kategorię antropcenu,poprzez nią ukazać pracę myśli pisarza w jej swoistych napięciach, w osobliwych splotach przeciwieństw czy ograniczeniach, a szerzej, bo przecież nie tylko o samego Prusa w niej chodzi, aby uchwycić antynomie umysłu progresywnego.
(…)
W sieci natury i kultury. Bolesław Prus wobec dylematów światopoglądowych swej epoki to monografia odkrywcza, ważna i inspirująca, która wpisuje się w ideę badań „nowej humanistyki”.
[Z recenzji dr. Hab. Ireneusza Gielaty, prof. UŚ]
Tomasz Sobieraj – historyk literatury, profesor zwyczajny na Wydziale Filologii Polskiej i klasycznej UAM w Poznaniu. Autor prawie 150 pozycji bibliograficznych. Opublikował dziewięć książek autorskich, wśród nich: między konwencją a innowacją. Szkice o polskim drama-cie i teatrze drugiej połowy XIX i początku XX wieku (2018), Artysta, sztuka i społeczeństwo. Spory i polemiki wokół „Confiteor” Stanisława Przybyszewskiego (2019), liczne rozprawy i artykuły na łamach m.in. „Pamiętnika Literackiego”, „Kwartalnika Filozoficznego” „Porównań, „Tekstów Drugich”. Opracował edycję krytyczną Emancypantek Bolesława Prusa. Ostatnio bada związki literatury okresu pozytywizmu z ówczesną myślą naukową i filozofią.
