Ferdynand Antoni Ossendowski w swej najsłynniejszej książce „Ludzie, zwierzęta, bogowie" zarysował legendę zasłyszaną od buddyjskich mnichów w Mongolii o mądrej i szlachetnej brance z dalekiej Polski, która wniosła dobroć, a także pragnienie pokoju do serc dzikich koczowników, a z sobą przywiodła pobożnego i uczonego mnicha.
W powieści „Brat Walenty" Ossendowski obudowuje tę historię. Oto w wyniku najazdu mongolskiego w jasyr zostaje wzięty cysters, rycerze polscy, czescy i węgierscy, dwie ładne niewiasty i tysiące jeńców.
Prowadzeni w głąb Azji postanawiają nie być marionetkami w rękach nieokrzesanych wodzów mongolskich,wydajnością intelektualną i fizyczną stopniowo zdobywają sobie u nich szacunek i posłuch. Czy bratu Walentemu uda się nawrócić na wiarę chrześcijańską tysiące Mongołów? Czy chan Gundżur zdoła na trwałe zaprowadzić pomieszczenie wśród swych ludów? Jaką rolę spełni w tej historii spektakularna i pobożna Krystyna? Powyższy opis pochodzi od wydawcy.
