Wykładnia i używanie prawa w procesie opartym na Konstytucji to książka, której celem jest pokazanie,cykl rozpoznania sprawy indywidualnej przez sąd, a choćby organ administracji podlega podobnym mechanizmom oraz ukazanie znaczenia Konstytucji i jej bezpośredniego wykorzystywania w potężnym procesie.
Podstawowym celem opracowania jest przybliżenie każdej z faz cyklu: ustaleń faktycznych, pod kątem gromadzenia i oceny dowodów, wykładni w oparciu o reguły zbudowane na podstawie zintegrowanych założeń koncepcji wykładni aplikacji normy w orzeczeniu sądowym zgodnym z Konstytucją i ustawami, prawem Unii Europejskiej i umowami międzynarodowymi.
W książce zostały omówione: kształt modelu wykładni i stosowania prawa w procesie; ustalenia faktyczne jako podstawa decyzji sądowej a sformalizowane sposoby dowodzenia (ciężar dowodu, ciężar dowodzenia, ciężar argumentacji i kanon udowodnienia); wykładnia prawa; faza aplikacyjna; wykładnia Konstytucji; mieszany model kontroli konstytucyjności; bezpośrednie używanie Konstytucji w orzecznictwie sądowym.
Rozdział I zarys modelu wykładni i stosowania prawa w procesie pokazuje następujące zagadnienia: znaczenie Konstytucji dla procesu sądowego używania prawa (Konstytucja a proces sądowy, uzasadnienie bezpośredniego stosowania norm konstytucyjnych, model procesu sądowego w procesie opartym na bezpośrednim używaniu Konstytucji, użytkowanie Konstytucji jako komponent modelu jednostkowego użytkowania prawa); model cyklu indywidualnego wykorzystywania prawa (model ogólny procesu sądowego, specyfika progresywnania sądowego, specyfika kontroli konstytucyjnej, części wspólne i odmienności stosowania sądowego i abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności, specyfika wykorzystywania prawa Unii Europejskiej, znaczenie ram rozpoznania sprawy i progresywnania dowodowego, znaczenie kierunku rozstrzygnięcia, innowacyjnania dotyczące kontroli instancyjnej, konstrukcje modelowe).
W rozdziale II Faza ustaleń faktycznych. Ustalenia faktyczne jako podstawa decyzji sądowej a sformalizowane sposoby dowodzenia (ciężar dowodu, ciężar dowodzenia, ciężar argumentacji i standard udowodnienia) Autorzy omówili: model ustaleń faktycznych w ramach sądowego stosowania prawa, fazę ustaleń faktycznych w procesie karnym, cywilnym, administracyjnym, błędy dotyczące ustaleń faktycznych.
Rozdział III Wykładnia prawa poświęcony został modelowi wykładni wypracowanemu przy wykorzystaniu dorobku teorii derywacyjnej i klaryfikacyjnej, podstawom wykładni i zależnościom między wykładnią a dokonywaniem ustaleń faktycznych, mechanizmom wykładniczym (regułom, rodzajom wykładni, wykładni prawa unijnego, regułom procedury), cywilistycznej wykładni oświadczeń woli i wykładniczemu naruszeniu prawa materialnego.
Rozdział IV. Faza aplikacji normy prawnej demonstruje model aplikacyjny, omawia również kwestie związane ze wykorzystywaniem prawa cywilnego (stosowanie prawa cywilnego poprzez sąd; cywilistyczna sankcja, wykorzystywanie prawa cywilnego poprzez strony, znaczenie normy indywidualnej i konkretnej w modelu stosowania prawa cywilnego), wykorzystywanie prawa karnego (stosunki karnoprawne, mechanizm rekonstrukcji i aplikacji norm prawa karnego, użytkowanie prawa karnego poprzez sąd, przypisanie odpowiedzialności karnej, używanie prawa karnego, sankcja karnoprawna, wymiar kary i środków karnych, specyfika kontroli odwoławczej), użytkowanie prawa administracyjnego (stosunki administracyjnoprawne, specyfika użytkowania prawa administracyjnego, złożoność oceny, specyfika kontroli sądowoadministracyjnej).
Rozdział V. Wykładnia konstytucji. Uwagi ogólne. Wykładnia konstytucji na tle obowiązku bezpośredniego jej używania poświęcony jest koncepcjom wykładni Konstytucji, jej normatywnemu znaczeniu, znaczeniu wykładni Konstytucji w praktyce, modelowi wykładni, wykładni Trybunału Konstytucyjnego i wykładni sądowej, domniemaniom konstytucyjnym i znaczeniu domniemania konstytucyjności.
Rozdział VI. Mieszany model kontroli konstytucyjności omawia znaczenie domniemania konstytucyjności dla bezpośredniego wykorzystywania Konstytucji przez sądy, kwestie związane z odmową wykorzystania normy ustawowej, mechanizm reguły kolizyjnej lex superior derogat legi inferiori, konsekwencje jej wykorzystania w procesie używania prawa.
Rozdział VII. Bezpośrednie używanie konstytucji w orzecznictwie sądowym poświęcony jest analizie orzecznictwa odnoszącego się do oceny zarzutów naruszenia norm konstytucyjnych, wykładni prokonstytucyjnej i wykładni w zgodzie z Konstytucją, współstosowaniu Konstytucji i ustaw, stosowaniu Konstytucji wprost, regułom kolizyjnym, potencjalnym obszarom bezpośredniego używania Konstytucji, w tym również dokonywanych za pomocą reguły walidacyjnej lex superior derogat lege inferiori.
Książka przedstawia model wykładni i używania Konstytucji wraz z wyjątkowymi regułami odmowy wykorzystania przepisów ustaw sprzecznych z Konstytucją, z ratyfikowaną umową międzynarodową, a także z prawem Unii Europejskiej.
Model bezpośredniego używania Konstytucji w procesie wzbogaca wielka analiza wykształconego a nieopracowanego dotąd orzecznictwa sądowego. Szczególny akcent książka kładzie na wyszczególnionie sposobów realizacji w progresywnaniu sądowym zasad stosowności prawa i sprawiedliwości rozstrzygnięcia, uwzględniającego aksjologiczne fundamenty systemu prawnego.
Wykładnia i wykorzystywanie prawa w procesie opartym na Konstytucji to interdyscyplinarna pozycja, uwzględniająca prawo i progresywnanie cywilne, karne, administracyjne i sądowoadministracyjne, prawo konstytucyjne, teorię prawa, a także praktykę sądową i pozasądową używania prawa.
Książka adresowana jest na ogół do sędziów i pełnomocników procesowych, ale też do szerszego kręgu prawników praktyków i teoretyków prawa.
