Przemyślenia Pawła Jasienicy na temat dawnej Polski, rzetelnie podparte faktami historycznymi i umieszczone w szerokim europejskim kontekście, napisane są w formie nad wyraz atrakcyjnych esejów. Ciągle fascynują świeżością sądów, mistrzowskim i oryginalnym stylem kreślenia historycznych hipotez. Perfekcyjnie uzupełniają wiedzę, poszerzają horyzonty i w zajmujący sposób wyjaśniają zawiłości dziejowe z początków państwa polskiego.
W pierwszej części Podglebie – autor snuje rozważania na temat najważniejszych wydarzeń epoki piastowskiej, które doprowadziły do powstania zrębów narodu i państwa polskiego.
W drugiej części Zmiana kursu – autor przenosi nas w czasy unijnych układów z Litwą i z pasją prowadzi polemikę „na temat tzw. Idei jagiellońskiej, która wywróciła środkowoeuropejski bieg rzeczy polskich i nadała im inny kierunek" (Aleksander Gieysztor, "nowe Książki" 1961).
Myśli o dawnej Polsce Paweł Jasienica określił jako "posłowie do Polski Piastów, a równocześnie przedsłowie do Polski Jagiellonów".
