Konińska pisarka Zofia Urbanowska pomimo tego, że żyła aż dziewięćdziesiąt lat i zaczęła pisać za młodu, wydała tylko osiem książek (ogromny jest natomiast jej dorobek publicystyczny). Połowa z nich to publikacje przeznaczone dla młodych czytelników, a wśród nich najszczególniej znany, wspominany m.in.
przez Czesława Miłosza i Jarosława Iwaszkiewicza, Gucio Zaczarowany i powieść dla młodzieży pt. Księżniczka (przez sporo lat w kanonie lektur szkolnych). Pozostałe cztery książki to powieści asygnowane dla dorosłych czytelników.
Wszystkie zostały napisane w latach 1874-1916, ale tylko dwie (Atlanta, czyli przygody młodego chłopca na wyspie nieodgadnionej, a także Wszechmocni) nie doczekały się wznowień w niepodległej Polsce. Powieść "Wszechmocni" jest zupełnie nieznana.
W katalogach polskich bibliotek znalazłem trzy wydania tej książki. Pierwsze z 1892 roku wydane przez Księgarnię G. Gebethnera i kolejne dwa z 1903 i 1908 roku. Doprawdy nie wiem, czemu w okresie II Rzeczpospolitej i później nie znalazł się wydawca zainteresowany wydaniem tej książki.
Tym obszerniejszą mam satysfakcję, że tę lukę właśnie wypełniło znikome, lokalne wydawnictwo marki Księgarskiej MAWI z - tak bliskiego sercu autorki - Konina. Dlaczego warto było po ponad stu latach przypomnieć "Wszechmocnych"? Na kartach książki odszukamy bezcenny opis życia mieszkańców drobnego, prowincjonalnego (jakby napisała sam autorka - partykularnego) miasteczka położonego na zachodnim skraju carskiego imperium w dwadzieścia lat po powstaniu styczniowym.
Miasteczka, z którego do najbliższej stacji kolejowej (w Kutnie) trzeba było jechać sporo godzin konnym zaprzęgiem, a ocenzurowane i solidnie spóźnione wieści z szerokiego świata docierały wraz z przywożoną karetką pocztową prasą.
Pisarka była godną przedstawicielką pozytywizmu i dlatego na kartach jej powieści wyszukamy dużo standardowego dla tego prądu literackiego zadęcia. Mimo upływu czasu pozytywistyczny, jakby napisał mistrz Wańkowicz, smrodek dydaktyczny nie stracił wcale na swej wadze i aktualności.
Przecież i teraz szczególnie ważne są pytania, jakie stawiają sobie młodzi (i nie tylko młodzi) Polacy: czy szukać pracy i domu za granicą; wyjeżdżać z małych miast do aglomeracji; stawiać na szybką karierę czy kreować swoją teraźniejszość organicznie i od podstaw; działać zgodnie z prawem czy poza jego granicami; wreszcie, czy opłaca się być prawym i uczciwym? W czasie lektury uważny czytelnik konstatuje, iż takie ludzkie przywary i namiętności, jak: bezpardonowe wykorzystywanie władzy nad innymi ludźmi; owczy pęd ku bogactwu za wszelką cenę; powszechna chęć łamania i naginania prawa dla realizacji swoich celów; wreszcie egoizm i arogancja władzy - wiek temu i dzisiaj są właściwie takie same.
Czytelnik ma stale odczucie dja vu. Gdybyśmy tak powieściowych wszechmocnych wyobrazili sobie nie jako reprezentantów czterech nacji, a członków czterech (pięciu, sześciu, itd.) współczesnych partii politycznych No właśnie.
Czasy inne, sytuacja społeczno-polityczna inna, technika inna, a ludzie tacy sami. Urbanowska w swoim pisarstwie jest uniwersalna. Jeśli komuś nie starczy prawniczy thriller, to odnajdzie we Wszechmocnych wielce ekscytujący wątek miłosny, na którego finał czytelnik czeka z taką samą niecierpliwością jak na finał walki samotnego prawnika ze skorumpowanymi i bezwzględnymi przedstawicielami władz miasta i powiatu.
Niewątpliwym i ważnym - nie tylko dla wydawcy - walorem powieści jest jej konińskość. Autorka po raz kolejny (tak jest w idealności i w Księżniczce) fabułę umiejscawia w Koninie, choć w oryginalnych tekstach nazwy miasta nie wymienia lub ją zmienia.
Koninianie na kartach jej powieści z łatwością odnajdą opisy tak korzystnie znanych im zakątków starej części miasta. Tytuł Wszechmocni Autor Zofia Urbanowska Wydawnictwo Mawi EAN 9788363326487 ISBN 9788363326487 Kategoria Literatura, Obyczajowa ilość stron 424 Rok wydania 2022 Oprawa twarda
