'Umarła moja ciocia, siostra taty' - rozpoczyna Stiepanowa i zdanie to staje się punktem wyjścia do próby napisania historii rodziny. Lecz choć autorka szuka śladów własnych prababć, dziadków i rodziców, to nie oni są głównym tematem tej książki.
Jest nim mechanizm pamięci. Czy zapomniane przedmioty, karteluszki, zasłyszane fakty zachowują pamięć o przeszłości? Jak zapamiętać wiek XX, który rozerwał łańcuch pamięci? Jak obfita historia może odbijać się w osobistej pamięci współczesnego człowieka? Stiepanowa szuka odpowiedzi w historii swojej rodziny oraz we rewelacyjnych esejach, m.in.
o W.H. Sebaldzie, Charlotcie Salomon, Josephe Cornellu czy Osipie Mandelsztamie. To napisana istotnie atrakcyjnym językiem intymna, a zarazem głęboko poruszająca znaczna rozprawa na temat pamięci. Najbliżej jej do eseju, choć sama autorka nazwała ją 'romansem' - romansem z pamięcią, z historią własnej rodziny zachowaną w przedmiotach.
W Rosji książka ukazała się w grudniu 2017 roku i prawie natychmiast została okrzyknięta przez krytyków najważniejszą rosyjską książką ostatniego dziesięciolecia. Zdobyła także jedną z najważniejszych rosyjskich nagród literackich.
'To jest książka o rzeczach i ludziach, o innych książkach i o fotografiach. Czuły esej, wnikliwa powieść, inwentarz rupieci, wspomnień i przemilczeń, prywatna encyklopedia czyjegoś życia (i historii, i Rosji).
To jest książka, która powinna leżeć gdzieś blisko, na ulubionej półce. Książka, do której będziecie wracać. A jeżeli zdecydujecie się ją komuś pożyczyć, to niezbędnie zapiszcie komu (może nie oddać).' Marcin Wicha, laureat Nagrody Literackiej Nike za 'Rzeczy, których nie wyrzuciłem' 'Powieść Stiepanowej to ciąg podróży bez końca i celu.
Jestem nimi oczarowana i jednocześnie smutna z powodu faktu, że sama książka dobiegła końca. (…) 'Pamięci pamięci' to literackie odkrycie, które porusza się między fantazją a rzeczywistością. Inspirująca i cudowna lektura.' Dagens Nyheter 'W pogoni za sprawdzeniem swojego rodowodu Stiepanowa łączy Wielką Historię i prywatną pamięć.
To istotnie osobiste śledztwo, w którym interpretacja przeszłości okazuje się być częścią innego, bardziej politycznego wątku: tego, jak możemy się pogodzić ze sobą w teraźniejszości. 'Pamięci pamięci' jest najważniejszą rosyjską powieścią 2017 roku.' GQ, Rosja 'Maria Stiepanowa zamieniła zmarłych w swych współautorów.
w konsekwencji powstała książka nieznana wcześniej w języku rosyjskim.' 'Nowaja Gazieta' ''Pamięci pamięci' jest nie tylko najważniejszą książka roku, ale ogólnie ostatnich lat. To prawdziwe wydarzenie - dla wszelkich, którzy wciąż umieją czytać.' 'Echo Moskwy' 'Coś takiego pojawia się najwyżej raz na dekadę.
'Pamięci pamięci' jest wielką rekonstrukcją literacką, a jej wynikiem zupełnie nowy gatunek, w którym współbrzmią pamięć, czas i historia.' Literratura (Rosja) 'spomiędzy wszystkiego, co było niewiadomą, półwiadomą lub było zaciemnione, wiedziałam o swojej rodzinie kilka niewzruszonych rzeczy.
W naszej rodzinie nikt nie zginął pod...
