Książka Pokolenia i polskie zmiany powstała jako wyraz przekonania, iż badanie pokoleń jest prawidłową, a z pewnością ciekawą, metodą badania społecznej zmiany, szczególnie użyteczną tam, gdzie zmiany zachodzą w sposób nieciągły, nieliniowy, gdy nie da się ich prosto i logicznie wyprowadzić z upływu czasu czy biegu zdarzeń.
cykl społecznej zmiany opisywany jest z perspektywy socjalizacji, losów życiowych i charakterystyk (społecznych, mentalnych) dwóch pokoleń, których wczesne, formatywnie znaczące fazy biografii przypadały na przeróżny historyczny czas (lata PRL i okres transformacji ustrojowej) i na różnie subiektywnie doświadczany czas wspólny (trzy dekady budowania demokracji, gospodarki rynkowej i poszukiwania tożsamości poprzez nowy, postkomunistyczny system).
Ich drogi życiowe, problemy, postawy są przedmiotem badań o wyjątkowej historii i procedurze. Jest to Toruńskie Podłużne Badanie Pokoleń, najdłuższe tego typu badanie prowadzone w Polsce. Rozpoczęte na początku lat 70.
XX wieku trwało nieustannie do 2016/2017 roku obejmując dwie kohorty - osoby urodzone w 1957 roku (po raz pierwszy badane w wieku 15 lat), a także ich dzieci, osoby urodzone w latach 1980-81 (po raz pierwszy badane w 1997/98 roku).
W książce "Pokolenia i polskie zmiany", podsumowującej wyniki trzech ostatnich fal badania podłużnego (z 1987/88 roku, 1997/98 roku i 2016/2017 roku), charakterystyki pokoleń i relacji pokoleniowych podejmowane są z zasady z myślą i nadzieją na dostrzeżenie tych mechanizmów społecznej zmiany, które mają swoje źródło w,,miękkich" procesach społecznych - w socjalizacji, zamianie pokoleniowej, w efektach zderzania się pokoleniowych zasobów z możliwościami i blokadami generowanymi przez historyczny czas.
Książka Krystyny Szafraniec jest obszerną rozprawą analizującą nieszablonowe na gruncie polskim badania panelowe. O wartości tej rozprawy decyduje z reguły imponujący zrealizowany zamysł badawczy. Badania obejmują razem 45 lat i przeprowadzono je w czterech kolejnych fazach w latach 1972-1979; 1987-1988; 1997-1998 i 2016-2017.
(...) Mimo stopniowego nieuniknionego,,wykruszania się" badanej próby (pokolenie rocznik 1957 i ich dzieci) uzyskano jedyne w swym rodzaju wyniki pozwalające śledzić zmiany w sytuacji i poglądach tych samych rodziców i dzieci w czasie, a także porównywać rodziców i dzieci.
(...) Książka jest rozprawą naukową, należycie i rzetelnie pokazującą podstawy teoretyczne oraz warsztat badawczy. Najistotniejsze jest jednak to, iż dostarcza ona olbrzymiej liczby niebanalnych i niekiedy niedających się uzyskać w inny sposób informacji o przemianach społeczeństwa polskiego w ciągu ostatniego półwiecza.
prof. Dr hab. Marek Ziółkowski (z recenzji) Książka demonstruje i analizuje unikatowe w skali kraju longitudinalne dane, które ze względu na obszerność uwzględnionej problematyki (liczbę i charakter uzyskanych danych) i przebadany horyzont czasowy przewyższają, w mojej opinii, inne longitudinalne projekty zrealizowane w Polsce.
(...) Zaletą pracy jest, rzadko spotykane w literaturze, połączenie w jednej analizie pokoleniowości w sensie pokrewieństwa i w sensie odrębności formacji społecznych (bez koncentracji na,,pokoleniach politycznych") - to, moim zdaniem,nowoczesne i płodne ujęcie problematyki generacyjnej.
(...) Praca gromadzi stanowczo cenne, warte szerokiego upowszechnienia wyniki na temat jednostkowej stabilności (w wielu interwałach czasowych) nastawień, wartości, postaw, preferencji, orientacji społeczno-politycznych, przekonań o sprawczości i podmiotowości.
prof. Dr hab. Bogdan W.
