Monumentalne dzieło Władysława Kopalińskiego powstałe jako reakcja na warunki współczesnego życia oraz rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, które powodują rwanie się więzi kultury, oddalanie od dziedzictwa wieków, słabnięcie związków z kulturą narodową, europejską, śródziemnomorską.
Autor książki próbując przeciwdziałać tym procesom, dokonał wyboru haseł w zakresie mitów i tradycji kultury w ich najszerzej rozumianym sensie. Główne tematy Słownika... Obejmują dużo wątków: - postacie i wydarzenia z Biblii,- - bóstwa i bohaterowie mitologii śródziemnomorskich i północnych, - bohaterowie legend, sag, epopei, romansów, poematów, pieśni, żywotów, bajek, folkloru, tradycji ludowej, - bohaterowie narodowi i ludowi, otoczeni legendą historyczni władcy, wodzowie, buntownicy, zbójcy, - legendarni i historyczni nosiciele cywilizacji, odkrywcy nowych lądów i nowych dziedzin wiedzy, - znane kobiety, - popularne dynastie i rody, - popularne bitwy, - miejsca i budowle historyczne, - arcydzieła architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki, zwłaszcza jako ilustracje mitu albo historii, - modne pieśni ludowe i narodowe, opery, operetki, musicale, - postacie literackie, - wyrazy o obfitej liczbie odniesień do kultury, historii i tradycji, - grupy znaczeniowe (por.
Rodzina, Prowincjonalizmy, Głosy ptaków), - wyrazy polskie rzadko już goszczące w słownictwie czynnym, których nie ma potrzeby używać, lecz które powinno się znać i rozumieć.
