Tytuł Problemowe picie alkoholu poprzez młode kobiety Podtytuł Rola niekorzystnych doświadczeń i samoregulacji emocji Autor Małgorzata Dragan Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-849-9 Rok wydania 2016 Warszawa liczba stron 272 Format pdf Spis treści Wprowadzenie 11
Rozdział 1
Picie alkoholu poprzez młode kobiety – opis i skala zjawiska 17
1.1. Wzorce picia alkoholu i rozumienie pojęcia picia problemowego 19
1.1.1. Picie problemowe, ryzykowne i destrukcyjne 20
1.1.2. Zaburzenia związane z stosowaniem alkoholu 23
1.1.3. Typologie alkoholizmu a płeć 27
1.2. Skala picia alkoholu i rozpowszechnienie problemów
z jego wykorzystywaniem wśród kobiet w perspektywie globalnej
i lokalnej 29
1.3. Czynniki ryzyka wpływające na wzorce picia alkoholu
przez kobiety i rozwój problemów alkoholowych u tej płci 32
1.3.1. Płeć jako czynnik ochronny 34
1.3.1.1. Efekt ochronny płci kobiecej wynikający
z różnic natury biologicznej 34
1.3.1.2. Efekt ochronny płci żeńskiej wynikający
z uwarunkowanych kulturowo ról płciowych 36
1.3.2. Czynniki ryzyka problemowego picia alkoholu
przez kobiety 38
1.3.2.1. Czynniki socjodemograficzne 39
1.3.2.2. Wpływ społeczny 40
1.3.2.3. Zaburzenia psychiczne 40
1.3.2.4. Negatywne zdarzenia życiowe 41
1.3.2.5. Czynniki biologiczne 42
1.3.3. Czynniki ryzyka unikalne dla pań młodych 43
1.3.3.1. Przemoc seksualna i fizyczna 44
1.3.3.2. Zdrowie reprodukcyjne i zachowania zdrowotne 44
1.3.3.3. Role społeczne 45
Rozdział 2
Regulacja emocji 47
2.1. Pojęcie regulacji emocji 48
2.1.1. Regulacja emocji w ujęciu Rossa Thompsona 50
2.1.2. Koncepcja procesu regulacji emocji Jamesa Grossa 53
2.1.3. Rozwój regulacji emocji 56
2.1.4. Regulacja emocji a psychopatologia 60
2.1.4.1. Trudności w regulacji emocji w ujęciu Kim Gratz
i Lizabeth Roemer oraz polska wersja skali do
ich pomiaru – właściwości psychometryczne
Skali Trudności w Regulacji Emocji (DERS) 67
2.1.5. Regulacja emocji a metapoznanie 70
Rozdział 3
Alkohol a regulacja emocji 76
3.1. Związek picia alkoholu z regulacją emocji 77
3.2. Motywy i oczekiwania co do efektów picia alkoholu
a regulacja emocji 81
3.3. Inne koncepcje psychologiczne na temat picia problemowego
odnoszące się do regulacji emocji 83
3.4. Picie problemowe a regulacja emocji we wczesnej dorosłości –
perspektywa rozwojowa 87
3.5. Ścieżki rozwoju picia problemowego a regulacja emocji 88
3.6. Metapoznawczy model regulacji poznawczo-emocjonalnej
i zachowań nałogowych a problemowe picie alkoholu 90
3.7. Podsumowanie: regulacja emocji i picie alkoholu
przez młode kobiety 94
Rozdział 4
Niekorzystne zdarzenia życiowe jako czynniki ryzyka deregulacji emocjonalnej
i problemowego picia alkoholu 96
4.1. Niekorzystne doświadczenia z okresu dzieciństwa –
kwestie definicyjne 96
4.2. Konsekwencje niekorzystnych doświadczeń
z okresu dzieciństwa 101
4.2.1. Psychospołeczne następstwa niekorzystnych
doświadczeń z dzieciństwa 103
4.2.1.1. Przemoc seksualna 104
4.2.1.2. Przemoc fizyczna 105
4.2.1.3. Zaniedbywanie 106
4.2.1.4. Przemoc emocjonalna 107
4.2.1.5. Rozwód/rozstanie rodziców i konflikty
pomiędzy nimi 107
4.2.1.6. Śmierć rodzica 109
4.2.1.7. Bieda 109
4.2.1.8. Zaburzenia psychiczne i picie problemowe
rodziców 110
4.2.2. Niekorzystne zdarzenia w dzieciństwie a deregulacja emocji:
główne mechanizmy pośredniczące 115
4.2.2.1. Mechanizmy psychiczne wiązane z deregulacją
emocjonalną 117
4.2.3. Reaktywność na stres a płeć 123
4.3. Niekorzystne doświadczenia w dzieciństwie i picie alkoholu 124
4.4. Niekorzystne zdarzenia po okresie dzieciństwa a picie alkoholu 129
Rozdział 5
Badania własne: samoregulacja emocji
a problemowe picie alkoholu przez młode kobiety.
Rola niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 134
5.1. Badanie wstępne: dysfunkcjonalne metapoznanie
i trudności w regulacji emocji a problemowe picie alkoholu.
Rola niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 134
5.1.1. Osoby badane i procedura badania 135
5.1.2. Narzędzia badawcze 135
5.1.3. Wyniki 137
5.1.4. Dyskusja i podsumowanie 142
5.2. Badanie właściwe: niekorzystne doświadczenia, samoregulacja
emocjonalna a picie problemowe młodych kobiet 143
5.2.1. Osoby badane 146
5.2.2. Narzędzia badawcze 146
5.2.2.1. Test Rozpoznawania Problemów Alkoholowych
(AUDIT)
oraz moduł WHO-CIDI dotyczący picia alkoholu 147
5.2.2.2. Kwestionariusze do pomiaru objawów zaburzeń
psychicznych 147
5.2.2.2.1. Symptom Checklist-27 (SCL-27) 147
5.2.2.2.2. Skala do Diagnozy Stresu Pourazowego
(PDS), a także moduł WHO-CIDI dotyczący
PTSD 148
5.2.2.3. Kwestionariusze do pomiaru niekorzystnych
doświadczeń życiowych 150
5.2.2.3.1. Kwestionariusz Dzieciństwa –
wersja skrócona 150
5.2.2.3.2. PDS – lista zdarzeń 150
5.2.2.4. Skala Trudności w Regulacji Emocji (DERS) 151
5.2.2.5. Skale Treści Metapoznawczych na temat Alkoholu –
polska wersja narzędzi do pomiaru pozytywnych
i negatywnych metaprzekonań na temat picia alkoholu
(PAMS i NAMS) 151
5.2.3. Procedura badania 152
5.2.4. Wyniki 153
5.2.4.1. Skala picia problemowego w badanej grupie pań
młodych 153
5.2.4.2. Rozpowszechnienie negatywnych zdarzeń z dzieciństwa
i zdarzeń traumatycznych w ciągu życia 157
5.2.4.3. Nasilenie objawów zaburzeń psychicznych 164
5.2.4.4. Trudności w regulacji emocji i treści metapoznawcze
na temat alkoholu 166
5.2.4.5. Analiza różnic w zakresie symptomatologii pomiędzy
badanymi kobietami w zależności od relacjonowania
niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 166
5.2.4.6. Wyniki korelacji między nasileniem problemowego
picia alkoholu a pozostałymi analizowanymi
zmiennymi 169
5.2.4.7. Korelacje między wynikami pozostałych
kwestionariuszy zaimplementowanych w badaniu 170
5.2.4.8. Wyniki analizy mediacji przeprowadzonej
na podstawie testów regresji 172
5.2.4.9. Model zależności pomiędzy niekorzystnymi
doświadczeniami, samoregulacją oraz piciem
problemowym – wyniki modelowania
strukturalnego 174
5.2.4.10. Związek pomiędzy określonymi rodzajami
niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa,
trudnościami w regulacji emocji i piciem
problemowym – eksploracja zależności odnosząca się
do kategorii wyróznionych w analizie skupień 177
5.2.4.11. Związek pomiędzy niekorzystnymi doświadczeniami
z dzieciństwa i piciem problemowym – eksploracja
zależności odnosząca się do pojedynczych kategorii
niekorzystnych doświadczeń 182
5.2.5. Dyskusja wyników i podsumowanie 183
5.2.5.1. Skala picia problemowego wśród młodych pań 183
5.2.5.2. Rozpowszechnienie, współwystępowanie
i konsekwencje niekorzystnych doświadczeń
wśród młodych pań 185
5.2.5.3. Związek między niekorzystnymi doświadczeniami
z dzieciństwa i problemowym piciem alkoholu
młodych pań – rola samoregulacji emocji 190
5.3. Badanie dodatkowe: zaniedbywanie w dzieciństwie a problemowe
picie alkoholu przez młode kobiety 197
5.3.1. Osoby badane i procedura badania 198
5.3.2. Narzędzia badawcze 198
5.3.3. Wyniki 199
5.3.4. Dyskusja wyników 200
Rozdział 6
Ogólna dyskusja wyników badań i ich podsumowanie 202
Bibliografia 206
Indeks nazwisk 251
Spis rycin i tabel 271
Rozdział 1
Picie alkoholu poprzez młode kobiety – opis i skala zjawiska 17
1.1. Wzorce picia alkoholu i rozumienie pojęcia picia problemowego 19
1.1.1. Picie problemowe, ryzykowne i destrukcyjne 20
1.1.2. Zaburzenia związane z stosowaniem alkoholu 23
1.1.3. Typologie alkoholizmu a płeć 27
1.2. Skala picia alkoholu i rozpowszechnienie problemów
z jego wykorzystywaniem wśród kobiet w perspektywie globalnej
i lokalnej 29
1.3. Czynniki ryzyka wpływające na wzorce picia alkoholu
przez kobiety i rozwój problemów alkoholowych u tej płci 32
1.3.1. Płeć jako czynnik ochronny 34
1.3.1.1. Efekt ochronny płci kobiecej wynikający
z różnic natury biologicznej 34
1.3.1.2. Efekt ochronny płci żeńskiej wynikający
z uwarunkowanych kulturowo ról płciowych 36
1.3.2. Czynniki ryzyka problemowego picia alkoholu
przez kobiety 38
1.3.2.1. Czynniki socjodemograficzne 39
1.3.2.2. Wpływ społeczny 40
1.3.2.3. Zaburzenia psychiczne 40
1.3.2.4. Negatywne zdarzenia życiowe 41
1.3.2.5. Czynniki biologiczne 42
1.3.3. Czynniki ryzyka unikalne dla pań młodych 43
1.3.3.1. Przemoc seksualna i fizyczna 44
1.3.3.2. Zdrowie reprodukcyjne i zachowania zdrowotne 44
1.3.3.3. Role społeczne 45
Rozdział 2
Regulacja emocji 47
2.1. Pojęcie regulacji emocji 48
2.1.1. Regulacja emocji w ujęciu Rossa Thompsona 50
2.1.2. Koncepcja procesu regulacji emocji Jamesa Grossa 53
2.1.3. Rozwój regulacji emocji 56
2.1.4. Regulacja emocji a psychopatologia 60
2.1.4.1. Trudności w regulacji emocji w ujęciu Kim Gratz
i Lizabeth Roemer oraz polska wersja skali do
ich pomiaru – właściwości psychometryczne
Skali Trudności w Regulacji Emocji (DERS) 67
2.1.5. Regulacja emocji a metapoznanie 70
Rozdział 3
Alkohol a regulacja emocji 76
3.1. Związek picia alkoholu z regulacją emocji 77
3.2. Motywy i oczekiwania co do efektów picia alkoholu
a regulacja emocji 81
3.3. Inne koncepcje psychologiczne na temat picia problemowego
odnoszące się do regulacji emocji 83
3.4. Picie problemowe a regulacja emocji we wczesnej dorosłości –
perspektywa rozwojowa 87
3.5. Ścieżki rozwoju picia problemowego a regulacja emocji 88
3.6. Metapoznawczy model regulacji poznawczo-emocjonalnej
i zachowań nałogowych a problemowe picie alkoholu 90
3.7. Podsumowanie: regulacja emocji i picie alkoholu
przez młode kobiety 94
Rozdział 4
Niekorzystne zdarzenia życiowe jako czynniki ryzyka deregulacji emocjonalnej
i problemowego picia alkoholu 96
4.1. Niekorzystne doświadczenia z okresu dzieciństwa –
kwestie definicyjne 96
4.2. Konsekwencje niekorzystnych doświadczeń
z okresu dzieciństwa 101
4.2.1. Psychospołeczne następstwa niekorzystnych
doświadczeń z dzieciństwa 103
4.2.1.1. Przemoc seksualna 104
4.2.1.2. Przemoc fizyczna 105
4.2.1.3. Zaniedbywanie 106
4.2.1.4. Przemoc emocjonalna 107
4.2.1.5. Rozwód/rozstanie rodziców i konflikty
pomiędzy nimi 107
4.2.1.6. Śmierć rodzica 109
4.2.1.7. Bieda 109
4.2.1.8. Zaburzenia psychiczne i picie problemowe
rodziców 110
4.2.2. Niekorzystne zdarzenia w dzieciństwie a deregulacja emocji:
główne mechanizmy pośredniczące 115
4.2.2.1. Mechanizmy psychiczne wiązane z deregulacją
emocjonalną 117
4.2.3. Reaktywność na stres a płeć 123
4.3. Niekorzystne doświadczenia w dzieciństwie i picie alkoholu 124
4.4. Niekorzystne zdarzenia po okresie dzieciństwa a picie alkoholu 129
Rozdział 5
Badania własne: samoregulacja emocji
a problemowe picie alkoholu przez młode kobiety.
Rola niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 134
5.1. Badanie wstępne: dysfunkcjonalne metapoznanie
i trudności w regulacji emocji a problemowe picie alkoholu.
Rola niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 134
5.1.1. Osoby badane i procedura badania 135
5.1.2. Narzędzia badawcze 135
5.1.3. Wyniki 137
5.1.4. Dyskusja i podsumowanie 142
5.2. Badanie właściwe: niekorzystne doświadczenia, samoregulacja
emocjonalna a picie problemowe młodych kobiet 143
5.2.1. Osoby badane 146
5.2.2. Narzędzia badawcze 146
5.2.2.1. Test Rozpoznawania Problemów Alkoholowych
(AUDIT)
oraz moduł WHO-CIDI dotyczący picia alkoholu 147
5.2.2.2. Kwestionariusze do pomiaru objawów zaburzeń
psychicznych 147
5.2.2.2.1. Symptom Checklist-27 (SCL-27) 147
5.2.2.2.2. Skala do Diagnozy Stresu Pourazowego
(PDS), a także moduł WHO-CIDI dotyczący
PTSD 148
5.2.2.3. Kwestionariusze do pomiaru niekorzystnych
doświadczeń życiowych 150
5.2.2.3.1. Kwestionariusz Dzieciństwa –
wersja skrócona 150
5.2.2.3.2. PDS – lista zdarzeń 150
5.2.2.4. Skala Trudności w Regulacji Emocji (DERS) 151
5.2.2.5. Skale Treści Metapoznawczych na temat Alkoholu –
polska wersja narzędzi do pomiaru pozytywnych
i negatywnych metaprzekonań na temat picia alkoholu
(PAMS i NAMS) 151
5.2.3. Procedura badania 152
5.2.4. Wyniki 153
5.2.4.1. Skala picia problemowego w badanej grupie pań
młodych 153
5.2.4.2. Rozpowszechnienie negatywnych zdarzeń z dzieciństwa
i zdarzeń traumatycznych w ciągu życia 157
5.2.4.3. Nasilenie objawów zaburzeń psychicznych 164
5.2.4.4. Trudności w regulacji emocji i treści metapoznawcze
na temat alkoholu 166
5.2.4.5. Analiza różnic w zakresie symptomatologii pomiędzy
badanymi kobietami w zależności od relacjonowania
niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa 166
5.2.4.6. Wyniki korelacji między nasileniem problemowego
picia alkoholu a pozostałymi analizowanymi
zmiennymi 169
5.2.4.7. Korelacje między wynikami pozostałych
kwestionariuszy zaimplementowanych w badaniu 170
5.2.4.8. Wyniki analizy mediacji przeprowadzonej
na podstawie testów regresji 172
5.2.4.9. Model zależności pomiędzy niekorzystnymi
doświadczeniami, samoregulacją oraz piciem
problemowym – wyniki modelowania
strukturalnego 174
5.2.4.10. Związek pomiędzy określonymi rodzajami
niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa,
trudnościami w regulacji emocji i piciem
problemowym – eksploracja zależności odnosząca się
do kategorii wyróznionych w analizie skupień 177
5.2.4.11. Związek pomiędzy niekorzystnymi doświadczeniami
z dzieciństwa i piciem problemowym – eksploracja
zależności odnosząca się do pojedynczych kategorii
niekorzystnych doświadczeń 182
5.2.5. Dyskusja wyników i podsumowanie 183
5.2.5.1. Skala picia problemowego wśród młodych pań 183
5.2.5.2. Rozpowszechnienie, współwystępowanie
i konsekwencje niekorzystnych doświadczeń
wśród młodych pań 185
5.2.5.3. Związek między niekorzystnymi doświadczeniami
z dzieciństwa i problemowym piciem alkoholu
młodych pań – rola samoregulacji emocji 190
5.3. Badanie dodatkowe: zaniedbywanie w dzieciństwie a problemowe
picie alkoholu przez młode kobiety 197
5.3.1. Osoby badane i procedura badania 198
5.3.2. Narzędzia badawcze 198
5.3.3. Wyniki 199
5.3.4. Dyskusja wyników 200
Rozdział 6
Ogólna dyskusja wyników badań i ich podsumowanie 202
Bibliografia 206
Indeks nazwisk 251
Spis rycin i tabel 271
