Jadro ciemnosci

Istnieja ksiazki, ktore po wciagnieciu do kanonu, osiadaja w nim i traca swoja wywrotowa sile. Istnieja tez takie, ktore choćby wpisane na liste "zabytkow klasy zero" pozostaja grozne. Takie wydaje mi sie Jadro ciemnosci - idealnie, wieloznaczne, mroczne i skandaliczne arcydzielo. Znaczenie Jadra ciemnosci roslo powoli: w 1924 roku Thomas Stearns Eliot, jeden z najwiekszych poetow angielskich stulecia, wykorzystal zdanie z opowiadania Conrada jako motto do swojego poematu Wydrazeni ludzie, sygnalizujac pokrewienstwo w szukaniu wyrazu dla pustki wewnetrznej jako podstawowej wlasciwosci czlowieka XX wieku; w 1939 Orson Welles przygotowal radiowa adaptacje Jadra ciemnosci, planujac przy okazji wersje filmowa; w 1958 amerykanska siec telewizyjna CBS nakrecila luzna adaptacje powiesci. Mocne uderzenie przyszlo chyba dopiero w latach 70. - za sprawa dwoch niezwyklych filmow, ktore z tekstu Conrada czerpaly inspiracje: w 1972 roku pojawia sie Aguirre, gniew bozy Wernera Herzoga, a w 1979 - Czas apokalipsy Francisa Forda Coppoli. Dwa te dziela swiadczyly, ze Jadro ciemnosci jest przenosne: mozna zmienic realia i czas historyczny, mozna cofnac sie do okresu podbojow Ameryki Poludniowej albo wejsc w wojne amerykansko-wietnamska, a zarazem, dzieki podsuwanej przez Conrada strukturze wyprawy do piekla, mozna wyjasnic mocne doswiadczenia historyczne - potworne, graniczne, przerazajace. Tekst Conrada stawal sie uniwersalna przypowiescia o przechodzeniu ludzkiego w nie-ludzkie.z poslowia profesora Przemyslawa Czaplinskiego