Pisząc sto jedenaście wierszy tomu Zapiski z czterech lat Eugenio Montale miał 80 lat i odebrał $25 w 1975 roku $26 Literacką Nagrodę Nobla. Był nie tylko poetą.,,Pisałem wiersze $27 mówił w przemówieniu w trakcie uroczystości noblowskiej $28 i za nie dostałem nagrodę, lecz byłem jeszcze bibliotekarzem, tłumaczem, krytykiem literackim i muzycznym a nawet bezrobotnym poprzez rozpoznany niedostatek wierności reżimowi, którego nie mogłem kochać".
Uprawiał też,,niepotrzebność", a za jedno z głównych zagrożeń swojego czasu uważał komercjalizację. Co do wierszy, które (wciąż w wystąpieniu noblowskim) określał jako,,wytwór absolutnie niepotrzebny, ale prawie nigdy destrukcyjny", "Zapiski z czterech lat" są jego szóstym tomem i okazały się dodatkowo ostatnim opublikowanym za życia.
W "Zapiskach z czterech lat" żyje ten sam świat, który Montale nazywał i opisywał wcześniej, w wierszach układanych z wielką starannością od 1920 roku. Tyle tylko, że tym razem będzie to świat żyjący poza tym, co zwykliśmy nazywać życiem.
Rozbity na skorupy i przemieszany, jak gdyby przeorało go konkretne trzęsienie ziemi. Poeta zobaczył go w ostatecznej formie, w jego sensach i niedorzecznościach, w jego radościach i bólu, i uznał, iż forma wierna tej ostatniej odsłonie życia jest najmocniej stosownym jego zapisem.
odnajdziemy więc w Zapiskach z czterech lat imiona i kryptonimy kochanych ludzi i zwierząt. Niekiedy $29 ich nową obecność, ożywioną poprzez sen albo ruchy pamięci. Każde wspomnienie o innych stworzeniach jest u starego Montalego, osieroconego poprzez bliskich, jasne i gorące, nostalgiczne, wdzięczne i nierzadko miłosne.
Bez złudzeń pozostawi nas natomiast jego stosunek do tego, co zwykliśmy nazywać ideą. Do tęsknot za sensem, za Bogiem i logiką historii. Z włoskiego przełożył i wstępem opatrzył Jarosław Mikołajewski. Opracowanie redakcyjne Elżbieta Jogałła.
