Każdy ma prawo zapomnieć lub ale milczeć o doznanych krzywdach i żyć nowym życiem. Tak jak ojciec autorki. Lecz życie bez korzeni jest wyjątkowo skomplikowane – bo każdy ma prawo wiedzieć, kim jest, z kogo się wywodzi i jakie traumy odziedziczył.
Katarzyna Surmiak-Domańska chce wiedzieć. Chce także odzyskać babcię Franciszkę, która w jej życiu nie istniała. Ta książka jest zapisem odbudowywania pamięci – jednej kobiecie przywraca w niej miejsce, drugiej pozwala zrozumieć, jak przeszłość wpływa na wszelkich żyjących członków rodziny.
Czystka to pisana z reporterską wnikliwością rodzinna saga, śledztwo genealogiczne prowadzone z dystansem niepozbawionym czułości, badanie historii rodziny na podstawie skrawków i analogii. Z zachowanych listów, zamazanych wspomnień, lecz także przemilczeń i niedopowiedzeń wyłania się stopniowo obraz wiejskiego życia na Kresach – od pozornej idylli przedwojennej wielokulturowości, przez grozę wojny i horror rzezi wołyńsko-galicyjskiej, po zagładę tamtego świata, wysiedlenia, zajmowanie domów po Niemcach i próby budowania wszelkiego od początku.
Nie brakuje tu postaci drugoplanowych – poza najbliższą rodziną pojawiają się także ciotka pracująca jako służąca we Francji, wuj z Ameryki i liczni krewni. Ich obecność to tło barwne i nieodzowne, aby obraz stał się kompletny, a przeszłość odzyskana.
„Na pierwszym planie książka jest próbą zrekonstruowania życiorysu mojej babci Franki. Nie znałam jej. Zmarła w szpitalu psychiatrycznym, zanim się urodziłam. Ona, mój ojciec i jego młodsze rodzeństwo byli ocaleńcami z czystki etnicznej, której podwójna fala przetoczyła się w latach czterdziestych poprzez Wołyń i Galicję Wschodnią.
W moim domu o tamtych wydarzeniach się nie mówiło. Postać babci była nieobecna, podobnie jak inne rodzinne wspomnienia. Można powiedzieć, że rosłam bez samoświadomości. "Myślę, iż takich osób jak ja jest w Polsce więcej.
Nasi rodzice przyszli na świat w ubogich domach chłopskich, boleśnie doświadczyli wojny, a po niej stali się beneficjentami przemian społecznych o nieprzeciętnej wcześniej skali. Zdobyli wykształcenie, wyprowadzili się do sporych miast.
Odcięli się od rodzinnych wzorców, a swoje dzieci postanowili wychowywać bez wiedzy o przeszłości, uznając zapewne, że będzie je ona ciągnąć w dół. „Czystka” to jeszcze opowieść o międzypokoleniowym przekazywaniu traum.
O tym, jak sprawnie można je przenosić na bliskich także przez milczenie.”" Katarzyna Surmiak-Domańska Tytuł Czystka Autor Katarzyna Surmiak-Domańska Wydawnictwo Czarne EAN 9788381913188 ISBN 9788381913188 Kategoria Literatura\Proza seria Poza serią ilość stron 288 Rok wydania 2021 Oprawa Twarda
