Autor dokonuje analizy udziału czynnika społecznego w formie ławników w kompilacji składu sądu w polskim procesie karnym. Udział czynnika społecznego w składach orzekających w sprawach karnych został ukazany w szerszej aniżeli tylko karnoprocesowej perspektywie normatywnej.
Wywody stricte karnoprocesowe zostały uzupełnione rozważaniami natury historycznoprawnej, ustrojowej i aksjologicznej. Analizie poddano ewolucję regulacji karnoprocesowej poświęconej udziałowi czynnika społecznego w orzekaniu, począwszy od regulacji obowiązującej w okresie II Rzeczypospolitej, poprzez ustawodawstwo doby PRL, na zmianach posiadających miejsce już pod rządami kpk z 1997 r.
kończąc. Odrębne rozważania poświęcono kwestiom ustrojowym, dotyczącym statusu oraz sposobu powoływania ławników, jak jeszcze ich pozycji prawnej. Analizie poddano także udział ławników w poszczególnych składach orzekających w procesie karnym.
Główna teza rozprawy sprowadza się do konstatacji, iż pożądany sposób kompozycji składu sądu w procesie karnym winien realnie szeroko uwzględniać zasadę kolegialności, a także zasadę udziału czynnika społecznego w orzekaniu.
W kontekście powyższego kolegialność działania sądu w procesie karnym należy uznać za formę bardziej demokratyczną od działania jednoosobowego. Ponadto kolegialność w pokaźniejszym stopniu zagwarantuje wszechstronną ocenę sprawy, jak jeszcze bardzo podnosi autorytet i przekonywalność wydawanych decyzji, powiększa ona niezawisłość organu sądowego, urealnia instytucję zdania odrębnego czy także narady sędziowskiej, jak na dodatek sprzyja zniwelowaniu wpływu na treść decyzji cech indywidualnych sędziego, stanowiących przejaw jego wrażliwości, uczuciowości, uprzedzeń, poglądów społecznych, politycznych czy religijnych.
Udział czynnika społecznego w orzekaniu w sprawach karnych integruje się z kolei ze wzbogaceniem organu orzekającego o cenne doświadczenie życiowe sędziów niezawodowych, poszerzeniem perspektywy oceny faktyczno-prawnej sprawy, powiększeniem akceptowalności społecznej wydawanych rozstrzygnięć, wzmocnieniem kontroli społecznej nad aparatem sędziów zawodowych.
