Zamiarem niniejszej pracy zbiorowej jest ukazanie przemian kulturowych, najczęściej społecznych i gospodarczych, jakie zachodziły na wyszczególnionym obszarze w przestrzeni czasowej sporej, od przeciętniewiecza (choćby XIII w.) po wiek XIX, a więc od czasów kształtowania się zrębów społeczeństwa stanowego po okres swoistego dojrzewania nowożytności i progresywnych społeczeństw.
Narzędziem badania uczyniono dwie dyscypliny nauk pomocniczych genealogię i prozopografię historyczną wraz z całym wachlarzem metod składających się na tzw. Historię społeczną. Zbiorowym bohaterem tych tekstów jest szlachta, rody, a także pojedyncze rodziny i jednostki ludzkie, miejscowi, a także przybysze z innych regionów Korony Polskiej i spoza jej granic.
Przedstawiono galerię różnych postaci urzędników, książęcych doradców, dygnitarzy, wojskowych, ale i dobijającą się znaczenia bądź będącą już tylko z nazwy pośród uprzywilejowanych szlachtę uboższą, beneficjentów i ofiary przemian, doznających awansu i społecznego regresu.
Występujący na kartach artykułów plebejusze mieszczanie i chłopi to zatem przede wszystkim domniemani zdeklasowani przedstawiciele klasy wyższej albo protoplaści nowych rodów szlacheckich z mniej lub bardziej legalnego awansu społecznego.
