Powołanie do życia pod koniec 1998 r. Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu to punkt zwrotny w polskiej debacie o skomplikowanym rozliczeniu dyktatury komunistycznej, a zwłaszcza popełnionych w jej czasie zbrodni, stosowanych represji wobec opozycji niepodległościowej, i problemie uwikłania części społeczeństwa w kolaborację z organami bezpieczeństwa państwa.
Instytut stał siębłyskawicznie najważniejszą instytucją państwa, odpowiedzialną za kształtowanie obrazu społecznego minionego systemu nowej pamięci zbiorowej Polak ów o re żimie komunistycznym. Obraz ten miał być formowany dzięki rzetelnej nauce, mistrzowskiej edukacji i otwarciu archiwów zachowanych po organach bezpieczeństwa państwa.
Od samego początku działalności IPN największe emocje budził gromadzony w nim zas ób archiwalny. Szeroko traktowany stosunek do spu ścizny archiwalnej byłej policji politycznej, a zwłaszcza do akt osób, które tajnie współpracowały z reżimem komunistycznym, determinował poziom polaryzacji opinii i debaty naukowej o Instytucie.
W niniejszej publikacji zaprezentowano działalność archiwalną IPN w optyce wybranych problem ów, pozostaj ących ze sobą w ścisłym związku i określonych zależnościach,równocześnie zezwalających na ich osobny opis i analizę.
dzięki czemu prezentowaną książkę należy uznać przeważnie za studium wybranych zagadnień, systematyzujące i porządkujące naszą dotychczasową wiedzę o archiwum IPN. Z kolei opis naukowy określonych problemów, które koncentrują się na organizacji działalności tego archiwum i zarządzaniu skategoryzowanym zasobem w latach 20002016, nadaje publikacji także charakter opracowania archiwoznawczego.
