Tytuł Od Ameryki Łacińskiej do Gwinei Równikowej Podtytuł Tożsamość, granice, naród Autorzy Maja Biernacka, Anna Bartnik, Renata Díaz-Szmidt, Anna Kaganiec-Kamieńska, Dorota Morel, Wojciech Opioła, Monika Sawicka Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-877-2 Rok wydania 2017 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 188 Format pdf Spis treści Spis treści
Słowo wstępne 9
Rozdział I. Od geografii fizycznej do konstrukcji symbolicznych, czyli
o mnogości Ameryk (Maja Biernacka) 15
1. Ameryka Łacińska. Od Rio Grande do Ziemi Ognistej 18
2. Ameryka Południowa i Centralna, czyli gdzie? 19
3. Problem z Mezoameryką. Pomiędzy archeologią a programami rozwojowymi 21
4. Ameryka Łacińska, czyli o nowej ramie symbolicznej schyłku epoki
kolonializmu 22
5. Ameryka Hiszpańska. Od monokulturowości do kontestacji 27
6. Po coż w książce Brazylia? Luzoameryka i Luzofonia 30
7. Iberoameryka i wspołczesna instytucjonalizacja terminu 33
8. Wykraczając poza kontynent. Dlaczego Gwinea Rownikowa? 35
Literatura cytowana 36
Rozdział II. Studia nad granicami i pograniczami w Ameryce Łacińskiej
(Wojciech Opioła) 44
1. Uwarunkowania geopolityczne badań nad granicami
w Ameryce Łacińskiej 45
1.1. Relatywnie niski poziom napięcia w stosunkach międzynarodowych
między państwami regionu 45
1.2. Znaczenie geopolityczne Przesmyku Panamskiego 47
1.3. Siła oddziaływania granicy meksykańsko-amerykańskiej 48
1.4. Kolonialny rodowod granic państwowych w regionie 49
2. Zmiany funkcji granic i inicjatywy integracyjne w Ameryce Łacińskiej 49
3. Aktualne kierunki i podejścia badawcze 50
3.1. Kwestia bezpieczeństwa i ochrony granic 52
3.2. Polityka migracyjna 52
3.3. Socjologia i antropologia pogranicza 53
3.4. Ekonomiczne konsekwencje istnienia i zmian funkcji granic 54
3.5. Ochrona środowiska naturalnego 54
Podziękowania 56
Literatura cytowana 56
Rozdział III. Rasa i etniczność w procesach formowania narodów w Ameryce
Hiszpańskiej (Anna Kaganiec-Kamieńska) 61
1. Rasa w epoce kolonialnej 62
1.1. Porządek społeczny 62
1.2. Różnice w postrzeganiu rasy w koloniach hiszpańskich 65
1.3. Dyskurs elit latynoamerykańskich na temat rasy
na początku XIX w. 66
2. Narod, czyli kto? Ideologie rasowe od uzyskania niepodległości
do lat 20.–30. XX w. 67
2.1. Idee pozytywizmu i ich znaczenie w regionie 67
2.2. „poprawianie" populacji i polityka integracji imigrantow 69
3. Rewizja poglądow na temat rasy 71
3.1. Indygenizm 71
3.2. Dwukulturowość jako podstawa tożsamości narodowej 72
3.3. Integracja ludności czarnoskorej. Przykład Kuby 73
4. Zakończenie 74
Literatura cytowana 74
Rozdział IV. Mobilizacja ludow rdzennych Ameryki Łacińskiej na przykładzie
konfliktu Mapuczow z rządem Chile (Dorota Morel) 78
1. Dekolonizacja ruchow społecznych w Ameryce Łacińskiej 79
1.1. Rozwoj ruchow społecznych w Ameryce Łacińskiej 81
1.2. Aktywność ludności rdzennej w Ameryce Łacińskiej 84
2. Konflikt Mapuczow z rządem chilijskim 87
2.1. Mapuczowie przed konkwistą i w okresie kolonialnym 87
2.2. Mapuczowie w niepodległym Chile 89
2.3. Aktywność Mapuczow w XX w. (do transformacji demokratycznej
w 1989 r.) 90
2.4. Organizacja Mapuczow po transformacji demokratycznej
i początek wspołczesnego konfliktu 91
2.5. Konflikt Mapuczow z rządem chilijskim w XXI w. 95
2.6. Specyfika wspołczesnego ruchu Mapuczow 98
Literatura cytowana 100
Rozdział V. W poszukiwaniu lepszego jutra. Hiszpańska emigracja
do Ameryki Łacińskiej (Anna Bartnik) 106
1. Zarys historii migracji z Hiszpanii do Ameryki Łacińskiej 107
2. Dwudziestowieczne prądy migracyjne w świecie hiszpańskojęzycznym 111
3. Emigracja hiszpańska do Ameryki Łacińskiej dziś 113
Literatura cytowana 117
Rozdział VI. O przekraczaniu granic rasowych, a także spłacaniu historycznego
długu. Spotkania Brazylii z Afryką (Monika Sawicka) 121
1. Mit demokracji rasowej i jego dekonstrukcja 122
1.1. Rasa i początki brazylijskiej państwowości 122
1.2. Hybrydowość tożsamości w ujęciu brazylijskich teoretykow 124
1.3. Brazylijski raj rasowy? Sytuacja ludności czarnoskorej
w połowie XX w. 126
1.4. Wspołczesne zjawisko kulturowego wybielania 128
2. Afryka i Afrobrazylijczycy w brazylijskim dyskursie prezydenckim 130
2.1. Afryka i Afrobrazylijczycy jako podmioty podporządkowane 131
2.2. Historyczny dług Brazylii wobec Afryki 132
2.3. „Ocean, ktory stał się rzeką". Powiązania kulturowe Brazylii
i Afryki 134
3. Brazylijskie inicjatywy gospodarcze i rozwojowe w Afryce 136
4. Polityka rasowa w Brazylii 137
5. Debata nad brazylijskością na początku XXI w. 139
5.1. Zbliżenie Brazylii z Afryką? 139
5.2. Dwie wizje akcji afirmatywnej. Obszerny akademickie wokoł polityki
rasowej w Brazylii 140
5.3. Możliwe konsekwencje polityki rasowej 143
6. Rasa a pozycja społeczno-ekonomiczna w Brazylii 144
Literatura cytowana 148
Rozdział VII. Gwinea Rownikowa jako symboliczna przestrzeń dialogu.
Afrohiszpański projekt tożsamościowy (Renata Díaz-Szmidt) 155
1. „Lata ciszy" ‒ postkolonialna dyktatura Francisca Maciasa (1968–1979) 156
2. Aktualna dyktatura. Rządy Teodora Obianga 157
3. Reinterpretacja hiszpańskiej spuścizny kolonialnej jako szansa na
pokonanie postkolonialnej traumy 158
4. Rywalizacja imperiow europejskich i początek hiszpańskiej obecności
w Afryce 159
5. Hiszpański kolonializm i hispanizacja Gwinei Rownikowej 162
6. Koncepcja hispanidad w Gwinei Rownikowej 169
7. Wykraczając poza hispanidad ‒ pytanie o wyznaczniki gwinejskiej
tożsamości narodowej 172
8. Africanidad jako poszukiwanie jedności w rożnorodności i szansa na nową
tożsamość 174
9. Afrohiszpańskość jako element narodowej koncepcji gwinejskości 178
Literatura cytowana 180
Indeks rzeczowy (Maja Biernacka) 183
Spis rycin i tabel 187
Słowo wstępne 9
Rozdział I. Od geografii fizycznej do konstrukcji symbolicznych, czyli
o mnogości Ameryk (Maja Biernacka) 15
1. Ameryka Łacińska. Od Rio Grande do Ziemi Ognistej 18
2. Ameryka Południowa i Centralna, czyli gdzie? 19
3. Problem z Mezoameryką. Pomiędzy archeologią a programami rozwojowymi 21
4. Ameryka Łacińska, czyli o nowej ramie symbolicznej schyłku epoki
kolonializmu 22
5. Ameryka Hiszpańska. Od monokulturowości do kontestacji 27
6. Po coż w książce Brazylia? Luzoameryka i Luzofonia 30
7. Iberoameryka i wspołczesna instytucjonalizacja terminu 33
8. Wykraczając poza kontynent. Dlaczego Gwinea Rownikowa? 35
Literatura cytowana 36
Rozdział II. Studia nad granicami i pograniczami w Ameryce Łacińskiej
(Wojciech Opioła) 44
1. Uwarunkowania geopolityczne badań nad granicami
w Ameryce Łacińskiej 45
1.1. Relatywnie niski poziom napięcia w stosunkach międzynarodowych
między państwami regionu 45
1.2. Znaczenie geopolityczne Przesmyku Panamskiego 47
1.3. Siła oddziaływania granicy meksykańsko-amerykańskiej 48
1.4. Kolonialny rodowod granic państwowych w regionie 49
2. Zmiany funkcji granic i inicjatywy integracyjne w Ameryce Łacińskiej 49
3. Aktualne kierunki i podejścia badawcze 50
3.1. Kwestia bezpieczeństwa i ochrony granic 52
3.2. Polityka migracyjna 52
3.3. Socjologia i antropologia pogranicza 53
3.4. Ekonomiczne konsekwencje istnienia i zmian funkcji granic 54
3.5. Ochrona środowiska naturalnego 54
Podziękowania 56
Literatura cytowana 56
Rozdział III. Rasa i etniczność w procesach formowania narodów w Ameryce
Hiszpańskiej (Anna Kaganiec-Kamieńska) 61
1. Rasa w epoce kolonialnej 62
1.1. Porządek społeczny 62
1.2. Różnice w postrzeganiu rasy w koloniach hiszpańskich 65
1.3. Dyskurs elit latynoamerykańskich na temat rasy
na początku XIX w. 66
2. Narod, czyli kto? Ideologie rasowe od uzyskania niepodległości
do lat 20.–30. XX w. 67
2.1. Idee pozytywizmu i ich znaczenie w regionie 67
2.2. „poprawianie" populacji i polityka integracji imigrantow 69
3. Rewizja poglądow na temat rasy 71
3.1. Indygenizm 71
3.2. Dwukulturowość jako podstawa tożsamości narodowej 72
3.3. Integracja ludności czarnoskorej. Przykład Kuby 73
4. Zakończenie 74
Literatura cytowana 74
Rozdział IV. Mobilizacja ludow rdzennych Ameryki Łacińskiej na przykładzie
konfliktu Mapuczow z rządem Chile (Dorota Morel) 78
1. Dekolonizacja ruchow społecznych w Ameryce Łacińskiej 79
1.1. Rozwoj ruchow społecznych w Ameryce Łacińskiej 81
1.2. Aktywność ludności rdzennej w Ameryce Łacińskiej 84
2. Konflikt Mapuczow z rządem chilijskim 87
2.1. Mapuczowie przed konkwistą i w okresie kolonialnym 87
2.2. Mapuczowie w niepodległym Chile 89
2.3. Aktywność Mapuczow w XX w. (do transformacji demokratycznej
w 1989 r.) 90
2.4. Organizacja Mapuczow po transformacji demokratycznej
i początek wspołczesnego konfliktu 91
2.5. Konflikt Mapuczow z rządem chilijskim w XXI w. 95
2.6. Specyfika wspołczesnego ruchu Mapuczow 98
Literatura cytowana 100
Rozdział V. W poszukiwaniu lepszego jutra. Hiszpańska emigracja
do Ameryki Łacińskiej (Anna Bartnik) 106
1. Zarys historii migracji z Hiszpanii do Ameryki Łacińskiej 107
2. Dwudziestowieczne prądy migracyjne w świecie hiszpańskojęzycznym 111
3. Emigracja hiszpańska do Ameryki Łacińskiej dziś 113
Literatura cytowana 117
Rozdział VI. O przekraczaniu granic rasowych, a także spłacaniu historycznego
długu. Spotkania Brazylii z Afryką (Monika Sawicka) 121
1. Mit demokracji rasowej i jego dekonstrukcja 122
1.1. Rasa i początki brazylijskiej państwowości 122
1.2. Hybrydowość tożsamości w ujęciu brazylijskich teoretykow 124
1.3. Brazylijski raj rasowy? Sytuacja ludności czarnoskorej
w połowie XX w. 126
1.4. Wspołczesne zjawisko kulturowego wybielania 128
2. Afryka i Afrobrazylijczycy w brazylijskim dyskursie prezydenckim 130
2.1. Afryka i Afrobrazylijczycy jako podmioty podporządkowane 131
2.2. Historyczny dług Brazylii wobec Afryki 132
2.3. „Ocean, ktory stał się rzeką". Powiązania kulturowe Brazylii
i Afryki 134
3. Brazylijskie inicjatywy gospodarcze i rozwojowe w Afryce 136
4. Polityka rasowa w Brazylii 137
5. Debata nad brazylijskością na początku XXI w. 139
5.1. Zbliżenie Brazylii z Afryką? 139
5.2. Dwie wizje akcji afirmatywnej. Obszerny akademickie wokoł polityki
rasowej w Brazylii 140
5.3. Możliwe konsekwencje polityki rasowej 143
6. Rasa a pozycja społeczno-ekonomiczna w Brazylii 144
Literatura cytowana 148
Rozdział VII. Gwinea Rownikowa jako symboliczna przestrzeń dialogu.
Afrohiszpański projekt tożsamościowy (Renata Díaz-Szmidt) 155
1. „Lata ciszy" ‒ postkolonialna dyktatura Francisca Maciasa (1968–1979) 156
2. Aktualna dyktatura. Rządy Teodora Obianga 157
3. Reinterpretacja hiszpańskiej spuścizny kolonialnej jako szansa na
pokonanie postkolonialnej traumy 158
4. Rywalizacja imperiow europejskich i początek hiszpańskiej obecności
w Afryce 159
5. Hiszpański kolonializm i hispanizacja Gwinei Rownikowej 162
6. Koncepcja hispanidad w Gwinei Rownikowej 169
7. Wykraczając poza hispanidad ‒ pytanie o wyznaczniki gwinejskiej
tożsamości narodowej 172
8. Africanidad jako poszukiwanie jedności w rożnorodności i szansa na nową
tożsamość 174
9. Afrohiszpańskość jako element narodowej koncepcji gwinejskości 178
Literatura cytowana 180
Indeks rzeczowy (Maja Biernacka) 183
Spis rycin i tabel 187
