Tytuł Ochrona klienta na rynku ubezpieczeniowym. Studium publicznoprawne Autor Aldona Piotrowska Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-65390-18-9 Rok wydania 2019 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 516 Format pdf Spis treści Spis treści
Wykaz ważniejszych skrótów 11
Wstęp 17
1. Rola administracji gospodarczej w kształtowaniu ładu na rynku finanso¬wym – nowa równowaga między administrującym a administrowanymi 27
1.1. Geneza zmian roli administracji gospodarczej 27
1.2. Aksjologiczne uwarunkowania tworzenia instrumentów ochrony klien¬tów instytucji finansowych. Dobro wspólne a wartości prawnie chronione 30
1.3. Determinanty korzystnego funkcjonowania rynków finansowych 38
1.4. Funkcje instytucji finansowych a tzw. Usługi hybrydowe 46
1.5. Ryzyko gospodarcze a zmiana roli administracji gospodarczej 53
1.6. Podsumowanie 58
2. Ochrona klientów na rynku ubezpieczeniowym jako zadanie publiczne 60
2.1. Pojęcie zadania publicznego 60
2.2. Nowy paradygmat regulacyjny i nadzorczy – tzw. Konsensus bazylejski 81
2.3. Konsument jako podmiot polityki konsumenckiej 83
2.4. Pojęcie i normatywne znaczenie klauzuli generalnej interesu publicznego w regulacjach dotyczących rynku ubezpieczeniowego 91
2.4.1. Interes publiczny jako przesłanka działań administracji 91
2.4.2. Interes ubezpieczających, ubezpieczonych, uprawnionych z umów ubezpieczenia, uposażonych lub beneficjentów, jako przesłanka działań organów administrujących 93
2.4.3. Interes publiczny w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów 102
2.5. Podsumowanie 103
3. Pojęcie klienta w relacjach z przedsiębiorcą na rynku ubezpieczeniowym 106
3.1. Klient jako podmiot ochrony w rozporządzeniach ustanawiających Eu¬ropejskie Urzędy Nadzoru 106
3.2. Klient jako podmiot ochrony w dyrektywach i rozporządzeniach sekto¬rowych 110
3.3. Podmioty ochrony w regulacjach krajowych w Polsce 122
3.4. Pojęcia klienta i konsumenta w wybranych porządkach prawnych państw UE po implementacji dyrektywy IDD 142
3.5. Uczestnik rynku finansowego – podmiot ochrony czy podmiot admini¬strowany? 144
3.6. Instytucja finansowa jako podmiot administrowany 148
3.7. Podsumowanie 160
4. Otoczenie instytucjonalne ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 164
4.1. Zagadnienia wprowadzające 164
4.2. ESNF 172
4.2.1. Geneza, struktura organizacyjno-prawna i cele 172
4.2.2. Rozkład kompetencji nadzorczych w ramach ESNF i zakres pod¬miotowy stosunków prawnych nadzoru 180
4.3. Europejska Sieć Konkurencji (European Competition Network) i sieć Eu¬ropejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) 185
4.4. Rzecznik finansowy 190
4.5. Organy ochrony danych osobowych – wzmianka 191
4.6. Inne organy oraz podmioty wykonujące funkcje administracji 194
4.7. Podsumowanie 197
5. Istota i parametry publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 199
5.1. Istota publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 199
5.1.1. Obowiązek publicznoprawny jako instrument ochrony 202
5.1.2. Prawne formy działania o charakterze władczym, a także instrumenty nieformalne 208
5.2. Właściwości publicznoprawnych materialnoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 210
5.3. Model publicznoprawnej ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 214
5.4. Klasyfikacja publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku finansowym 218
5.4.1. Kryterium: realizacja funkcji administracji 218
5.4.2. Kryterium: stopień imperatywności oddziaływania na przedsię¬biorcę i procesy gospodarcze 223
5.4.3. Kryterium: źródło powstania danego instrumentu prawnego 225
5.4.4. Kryterium: moment wystąpienia zagrożenia interesu publicznego 225
5.4.5. Kryterium: zakres cechy organu 226
5.4.6. Kryterium: wariant realizowanego celu – instrumenty samoistne i niesamoistne 227
5.4.7. Kryterium: sposób oddziaływania – bezpośredni lub pośredni 227
5.5. Podsumowanie 227
6. Rola informacji w publicznoprawnej ochronie klienta na rynku ubezpie¬czeniowym 232
6.1. Asymetria danych w relacjach klient–przedsiębiorca jako przesłanka ochrony klienta 232
6.2. Podmioty zobowiązane do realizacji obowiązków informacyjnych i cha¬rakterystyka obowiązków informacyjnych 234
6.3. Publicznoprawne obowiązki informacyjne w relacji klient–przedsiębior¬ca na rynku ubezpieczeniowym 238
6.3.1. Przedkontraktowe obowiązki informacyjne 245
6.3.2. Obowiązki informacyjne dotyczące umowy ubezpieczenia 275
6.3.3. Obowiązki dotyczące publicznego ujawniania danych poprzez zakład ubezpieczeń 280
6.4. Publicznoprawne obowiązki informacyjne w relacji przedsiębiorca–or¬gan administracji 281
6.4.1. Publicznoprawne obowiązki informacyjne zakładów ubezpieczeń związane ze współpracą z dystrybutorami ubezpieczeń 282
6.4.2. Obowiązek udzielenia organowi administracji wyjaśnień i infor¬macji poprzez przedsiębiorcę 284
6.4.3. Obowiązki publicznoprawne innych podmiotów jako instrument ochrony klienta 285
6.5. Przekazywanie informacji poprzez organ administrujący 288
6.5.1. Obowiązek informowania obywateli przez administrację 288
6.5.2. Współpraca informacyjna organów nadzoru i ochrony 292
6.5.3. Prowadzenie rejestrów przez KNF 300
6.5.4. Ostrzeżenia publiczne KNF i innych właściwych organów nadzoru 304
6.5.5. Edukacja finansowa 306
6.6. Podsumowanie 308
7. Instrumenty ochrony klientów o charakterze nadzorczym albo reglamen¬tacyjnym, przysługujące KNF jako organowi właściwemu państwa macie¬rzystego 312
7.1. Pojęcie reglamentacji gospodarczej – wzmianka 312
7.2. Zezwolenie na rozpoczęcie działalności gospodarczej, a także inne oczekiwania dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na rynku ubezpieczeniowym 315
7.3. Ochrona klientów na rynku ubezpieczeniowym przez działania nadzor¬cze 329
7.4. Środki bieżącego nadzoru ubezpieczeniowego KNF stanowiące instru¬menty ochrony klientów 343
7.4.1. Cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności 344
7.4.2. Ograniczenie lub zakaz wprowadzania do obrotu, dystrybucji albo sprzedaży określonych produktów. Zakaz posługiwania się niepra¬widłowym KID 347
7.4.3. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej 353
7.4.4. Zakaz korzystania z usług danego pośrednika ubezpieczeniowego 355
7.4.5. Sankcje za niewykonanie obowiązku informacyjnego poprzez zakład ubezpieczeń, dotyczącego współpracy z agentem ubezpieczenio¬wym 356
7.4.6. Sankcje za niewykonanie obowiązku informacyjnego udzielenia organowi administracji poprzez przedsiębiorcę wyjaśnień i informa¬cji 358
7.4.7. Sankcje za naruszenie przez dystrybutorów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych obowiązków albo wymogów dotyczących umów ubezpieczenia, określone w u.d.u. 363
7.4.8. Sankcje za naruszenie przez dystrybutorów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych innych obowiązków i wymogów określonych w u.d.u. 365
7.4.9. Ubezpieczeniowe normy ostrożnościowe i nadzór nad ich prze¬strzeganiem 368
7.4.10. Zakaz outsourcingu funkcji należących do systemu zarządzania i podstawowych ważnych czynności 375
7.4.11. Inne obowiązki publicznoprawne przedsiębiorcy jako instrumen¬ty ochrony klienta na rynku ubezpieczeniowym i sankcje za ich naruszenie 376
7.4.12. Instrumenty nadzoru akcjonariatu zakładów ubezpieczeń albo zakładów reasekuracji 381
7.4.13. Instrumenty dotyczące likwidacji zakładu ubezpieczeń albo rease¬kuracji 387
7.5. Niewładcze instrumenty działania KNF 388
7.5.1. Rekomendacje i wytyczne KNF dla sektora ubezpieczeniowego 388
7.5.2. Indywidualne wystąpienia nadzorcze, wyszczególnionia informacyjne, a także zalecenia KNF. Polubowne załatwianie sporów 391
7.6. Podsumowanie 397
8. Instrumenty ochrony klienta przysługujące organowi nadzoru państwa przyjmującego, a także instrumenty przysługujące Europejskim Urzędom Nadzoru 401
8.1. Instrumenty nadzoru „zależne", tzw. Instrumenty delegowane, instru¬menty samodzielne. 401
8.2. Inne instrumenty przysługujące właściwym organom państwa przyjmu¬jącego 406
8.2.1. Monitorowanie rynku i praktyk przedsiębiorców 406
8.2.2. Publikacja decyzji właściwych organów w sprawie naruszeń 408
8.3. Instrumenty i uprawnienia unijne przysługujące Europejskim Urzędom Nadzoru i ERRS 409
8.3.1. Ostrzeżenia i zalecenia Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego (ERRS) 412
8.3.2. Zalecenia, wytyczne, wiążące standardy techniczne EUN 414
8.3.3. Instrumenty użytkowane w sytuacjach perfekcyjnych 419
8.3.4. Instrumenty prawne przysługujące EIOPA 426
8.4. Podsumowanie 430
9. Instrumenty ochrony klienta, przysługujące krajowym, samoistnym or¬ganom ochrony – wzmianka 432
9.1. Instrumenty ochrony konsumenta użytkowane przez Prezesa UOKiK 432
9.1.1. Instrumenty nadzoru wykorzystywane poprzez Prezesa UOKiK jako instru¬menty ochrony zbiorowych interesów konsumentów 435
9.1.2. Szczególne działania informacyjne Prezesa UOKiK 456
9.1.3. Znaczny pogląd w sprawie 459
9.2. Instrumenty ochrony konsumenta wykorzystywane przez powiatowego rzecz¬nika praw konsumentów 461
9.3. Instrumenty ochrony klienta przysługujące rzecznikowi finansowemu 462
9.4. Podsumowanie 465
Zakończenie 468
Bibliografia 483
Wykaz ważniejszych skrótów 11
Wstęp 17
1. Rola administracji gospodarczej w kształtowaniu ładu na rynku finanso¬wym – nowa równowaga między administrującym a administrowanymi 27
1.1. Geneza zmian roli administracji gospodarczej 27
1.2. Aksjologiczne uwarunkowania tworzenia instrumentów ochrony klien¬tów instytucji finansowych. Dobro wspólne a wartości prawnie chronione 30
1.3. Determinanty korzystnego funkcjonowania rynków finansowych 38
1.4. Funkcje instytucji finansowych a tzw. Usługi hybrydowe 46
1.5. Ryzyko gospodarcze a zmiana roli administracji gospodarczej 53
1.6. Podsumowanie 58
2. Ochrona klientów na rynku ubezpieczeniowym jako zadanie publiczne 60
2.1. Pojęcie zadania publicznego 60
2.2. Nowy paradygmat regulacyjny i nadzorczy – tzw. Konsensus bazylejski 81
2.3. Konsument jako podmiot polityki konsumenckiej 83
2.4. Pojęcie i normatywne znaczenie klauzuli generalnej interesu publicznego w regulacjach dotyczących rynku ubezpieczeniowego 91
2.4.1. Interes publiczny jako przesłanka działań administracji 91
2.4.2. Interes ubezpieczających, ubezpieczonych, uprawnionych z umów ubezpieczenia, uposażonych lub beneficjentów, jako przesłanka działań organów administrujących 93
2.4.3. Interes publiczny w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów 102
2.5. Podsumowanie 103
3. Pojęcie klienta w relacjach z przedsiębiorcą na rynku ubezpieczeniowym 106
3.1. Klient jako podmiot ochrony w rozporządzeniach ustanawiających Eu¬ropejskie Urzędy Nadzoru 106
3.2. Klient jako podmiot ochrony w dyrektywach i rozporządzeniach sekto¬rowych 110
3.3. Podmioty ochrony w regulacjach krajowych w Polsce 122
3.4. Pojęcia klienta i konsumenta w wybranych porządkach prawnych państw UE po implementacji dyrektywy IDD 142
3.5. Uczestnik rynku finansowego – podmiot ochrony czy podmiot admini¬strowany? 144
3.6. Instytucja finansowa jako podmiot administrowany 148
3.7. Podsumowanie 160
4. Otoczenie instytucjonalne ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 164
4.1. Zagadnienia wprowadzające 164
4.2. ESNF 172
4.2.1. Geneza, struktura organizacyjno-prawna i cele 172
4.2.2. Rozkład kompetencji nadzorczych w ramach ESNF i zakres pod¬miotowy stosunków prawnych nadzoru 180
4.3. Europejska Sieć Konkurencji (European Competition Network) i sieć Eu¬ropejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) 185
4.4. Rzecznik finansowy 190
4.5. Organy ochrony danych osobowych – wzmianka 191
4.6. Inne organy oraz podmioty wykonujące funkcje administracji 194
4.7. Podsumowanie 197
5. Istota i parametry publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 199
5.1. Istota publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 199
5.1.1. Obowiązek publicznoprawny jako instrument ochrony 202
5.1.2. Prawne formy działania o charakterze władczym, a także instrumenty nieformalne 208
5.2. Właściwości publicznoprawnych materialnoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 210
5.3. Model publicznoprawnej ochrony klientów na rynku ubezpieczeniowym 214
5.4. Klasyfikacja publicznoprawnych instrumentów ochrony klientów na rynku finansowym 218
5.4.1. Kryterium: realizacja funkcji administracji 218
5.4.2. Kryterium: stopień imperatywności oddziaływania na przedsię¬biorcę i procesy gospodarcze 223
5.4.3. Kryterium: źródło powstania danego instrumentu prawnego 225
5.4.4. Kryterium: moment wystąpienia zagrożenia interesu publicznego 225
5.4.5. Kryterium: zakres cechy organu 226
5.4.6. Kryterium: wariant realizowanego celu – instrumenty samoistne i niesamoistne 227
5.4.7. Kryterium: sposób oddziaływania – bezpośredni lub pośredni 227
5.5. Podsumowanie 227
6. Rola informacji w publicznoprawnej ochronie klienta na rynku ubezpie¬czeniowym 232
6.1. Asymetria danych w relacjach klient–przedsiębiorca jako przesłanka ochrony klienta 232
6.2. Podmioty zobowiązane do realizacji obowiązków informacyjnych i cha¬rakterystyka obowiązków informacyjnych 234
6.3. Publicznoprawne obowiązki informacyjne w relacji klient–przedsiębior¬ca na rynku ubezpieczeniowym 238
6.3.1. Przedkontraktowe obowiązki informacyjne 245
6.3.2. Obowiązki informacyjne dotyczące umowy ubezpieczenia 275
6.3.3. Obowiązki dotyczące publicznego ujawniania danych poprzez zakład ubezpieczeń 280
6.4. Publicznoprawne obowiązki informacyjne w relacji przedsiębiorca–or¬gan administracji 281
6.4.1. Publicznoprawne obowiązki informacyjne zakładów ubezpieczeń związane ze współpracą z dystrybutorami ubezpieczeń 282
6.4.2. Obowiązek udzielenia organowi administracji wyjaśnień i infor¬macji poprzez przedsiębiorcę 284
6.4.3. Obowiązki publicznoprawne innych podmiotów jako instrument ochrony klienta 285
6.5. Przekazywanie informacji poprzez organ administrujący 288
6.5.1. Obowiązek informowania obywateli przez administrację 288
6.5.2. Współpraca informacyjna organów nadzoru i ochrony 292
6.5.3. Prowadzenie rejestrów przez KNF 300
6.5.4. Ostrzeżenia publiczne KNF i innych właściwych organów nadzoru 304
6.5.5. Edukacja finansowa 306
6.6. Podsumowanie 308
7. Instrumenty ochrony klientów o charakterze nadzorczym albo reglamen¬tacyjnym, przysługujące KNF jako organowi właściwemu państwa macie¬rzystego 312
7.1. Pojęcie reglamentacji gospodarczej – wzmianka 312
7.2. Zezwolenie na rozpoczęcie działalności gospodarczej, a także inne oczekiwania dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na rynku ubezpieczeniowym 315
7.3. Ochrona klientów na rynku ubezpieczeniowym przez działania nadzor¬cze 329
7.4. Środki bieżącego nadzoru ubezpieczeniowego KNF stanowiące instru¬menty ochrony klientów 343
7.4.1. Cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności 344
7.4.2. Ograniczenie lub zakaz wprowadzania do obrotu, dystrybucji albo sprzedaży określonych produktów. Zakaz posługiwania się niepra¬widłowym KID 347
7.4.3. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej 353
7.4.4. Zakaz korzystania z usług danego pośrednika ubezpieczeniowego 355
7.4.5. Sankcje za niewykonanie obowiązku informacyjnego poprzez zakład ubezpieczeń, dotyczącego współpracy z agentem ubezpieczenio¬wym 356
7.4.6. Sankcje za niewykonanie obowiązku informacyjnego udzielenia organowi administracji poprzez przedsiębiorcę wyjaśnień i informa¬cji 358
7.4.7. Sankcje za naruszenie przez dystrybutorów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych obowiązków albo wymogów dotyczących umów ubezpieczenia, określone w u.d.u. 363
7.4.8. Sankcje za naruszenie przez dystrybutorów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych innych obowiązków i wymogów określonych w u.d.u. 365
7.4.9. Ubezpieczeniowe normy ostrożnościowe i nadzór nad ich prze¬strzeganiem 368
7.4.10. Zakaz outsourcingu funkcji należących do systemu zarządzania i podstawowych ważnych czynności 375
7.4.11. Inne obowiązki publicznoprawne przedsiębiorcy jako instrumen¬ty ochrony klienta na rynku ubezpieczeniowym i sankcje za ich naruszenie 376
7.4.12. Instrumenty nadzoru akcjonariatu zakładów ubezpieczeń albo zakładów reasekuracji 381
7.4.13. Instrumenty dotyczące likwidacji zakładu ubezpieczeń albo rease¬kuracji 387
7.5. Niewładcze instrumenty działania KNF 388
7.5.1. Rekomendacje i wytyczne KNF dla sektora ubezpieczeniowego 388
7.5.2. Indywidualne wystąpienia nadzorcze, wyszczególnionia informacyjne, a także zalecenia KNF. Polubowne załatwianie sporów 391
7.6. Podsumowanie 397
8. Instrumenty ochrony klienta przysługujące organowi nadzoru państwa przyjmującego, a także instrumenty przysługujące Europejskim Urzędom Nadzoru 401
8.1. Instrumenty nadzoru „zależne", tzw. Instrumenty delegowane, instru¬menty samodzielne. 401
8.2. Inne instrumenty przysługujące właściwym organom państwa przyjmu¬jącego 406
8.2.1. Monitorowanie rynku i praktyk przedsiębiorców 406
8.2.2. Publikacja decyzji właściwych organów w sprawie naruszeń 408
8.3. Instrumenty i uprawnienia unijne przysługujące Europejskim Urzędom Nadzoru i ERRS 409
8.3.1. Ostrzeżenia i zalecenia Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego (ERRS) 412
8.3.2. Zalecenia, wytyczne, wiążące standardy techniczne EUN 414
8.3.3. Instrumenty użytkowane w sytuacjach perfekcyjnych 419
8.3.4. Instrumenty prawne przysługujące EIOPA 426
8.4. Podsumowanie 430
9. Instrumenty ochrony klienta, przysługujące krajowym, samoistnym or¬ganom ochrony – wzmianka 432
9.1. Instrumenty ochrony konsumenta użytkowane przez Prezesa UOKiK 432
9.1.1. Instrumenty nadzoru wykorzystywane poprzez Prezesa UOKiK jako instru¬menty ochrony zbiorowych interesów konsumentów 435
9.1.2. Szczególne działania informacyjne Prezesa UOKiK 456
9.1.3. Znaczny pogląd w sprawie 459
9.2. Instrumenty ochrony konsumenta wykorzystywane przez powiatowego rzecz¬nika praw konsumentów 461
9.3. Instrumenty ochrony klienta przysługujące rzecznikowi finansowemu 462
9.4. Podsumowanie 465
Zakończenie 468
Bibliografia 483
