Kolejny tom sporej Historii Literatury Polskiej obejmuje tematycznie dzieje literatury polskiej zamkniete przedzialem czasowym od rozbiorow po powstanie styczniowe. Poczatkowe dziesieciolecia, na ktore skladaja sie tzw.
szok porozbiorowy, Ksiestwo Warszawskie (poezja, narodziny wspolczesnego eseju, powiesc gotycka, Spiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, tragedia klasyczna Alojzego Felinskiego, oda klasyczna Kajetana Kozmiana) i - czesciowo Krolestwo Polskie (powiesc obyczajowa, romans sentymentalny i historyczny, idylle i elegie; poemat heroiczny, bajka i proza tradycyjna, Ziemianstwo Kajetana Kozmiana) - opracowal Ryszard Przybylski.
Wlasciwy romantyzm jest piora Aliny Witkowskiej (sylwetka i tworczosc Adama Mickiewicza, Juliusza Slowackiego, Zygmunta Krasinskiego i Cypriana Norwida; liryka okresu miedzypowstaniowego, poemat i epika wierszowana, proza narracyjna, dramat, krytyka literacka okresu miedzypowstaniowego, epistolografia i pamietnikarstwo doby romantyzmu, literatura dla mlodego odbiorcy, pierwsze syntezy historii literatury).
Polaczenie obydwu zakresow historii literatury w jednym tomie wynika z przeswiadczenia o dominujacych rysach wspolnych literatury porozbiorowej, wskazujacych na ciaglosc cyklu historycznoliterackiego mimo roznic stylow, poetyk i wysokojakościow.
Wszystko, co dzialo sie w literaturze porozbiorowej, stanowilo, bowiem naturalna glebe romantyzmu pojetego jako kontynuacja, jako dialog i jako sprzeciw. Dlatego tez literatura porozbiorowa znalazla sie w tomie Romantyzm na zasadach wspolkomponentu epoki.
