Tytuł Efekt kameleona Podtytuł Psychologia naśladownictwa Autor Wojciech Kulesza Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-782-9 Rok wydania 2017 liczba stron 310 Format pdf Spis treści SPIS TREŚCI
Wstęp 11
Podziękowania 13
Rozdział 1. Naśladownictwo w świecie zwierząt i ludzi.
kształt mimikry i podstawy efektu kameleona 15
01.1. Mimikra w perspektywie świata zwierząt 15
1.1.1. Psychologia uczenia się zwierząt 16
01.2. Wczesne koncepcje socjologiczne 18
01.3. Wczesne koncepcje psychologiczne 19
01.4. Psychologia społeczna 21
1.4.1. Naśladownictwo jako technika
wpływu społecznego 21
1.4.2. Naśladowanie jako podstawa uczenia 21
01.5. Psychologia kliniczna 23
01.6. Psychologia rozwojowa 24
01.7. Synchronia interakcyjna, koordynacja interpersonalna
i dobranie zachowania (interactional synchrony,
interpersonal coordination, behavioral matching) 24
01.8. Mimikra motoryczna (motor mimicry) 30
01.9. Naśladownictwo na poziomie emocji –
zarażanie afektywne (mood contagion) 32
1.10. Mimikra emocjonalna 35
1.11. Naśladowanie mowy 37
1.12. Jednoczesne naśladownictwo mowy, zachowań, emocji –
dynamiczna psychologia społeczna 38
1.13. Naśladownictwo na poziomie grup –
teoria synchronizacji 45
Podsumowanie 49
Rozdział 2. Fundament efektu kameleona:
badania Tani Chartrand i Johna Bargha 51
2.1. Eksperyment pierwszy 52
2.2. Eksperyment drugi 55
2.3. Eksperyment trzeci 57
Rozdział 3. Zmienne modyfikujące tendencje
naśladowcze 59
3.1. Osobowość/właściwości naśladowcy 59
3.1.1. Empatia 59
3.1.2. Obserwacyjna samokontrola 62
3.1.3. Narcyzm 67
3.1.4. Zależność od pola 69
3.1.5. Lęk społeczny 73
3.1.6. Style przywiązania 76
3.1.7. Orientacje społeczne 79
3.2. Stany naśladowcy 83
3.2.1. Tendencje afiliacyjne 83
3.2.2. Wykluczenie społeczne 89
3.2.3. Tendencje prospołeczne i antyspołeczne 91
3.2.4. Stany afektywne 93
3.3. Własności osoby naśladowanej 97
3.3.1. Piękność fizyczna 97
3.3.2. Ładność interpersonalna –
początkowe nastawienie 106
3.3.3. Podobieństwo do naśladowcy 119
3.3.4. Podobieństwo na poziomie przynależności
grupowej 131
Podsumowanie 133
Rozdział 4. Skutki naśladownictwa 138
4.1. Wzrost podatności na wpływ społeczny 138
4.1.1. Perswazja 138
4.1.2. Autorytet 140
4.2. Zmiany w postrzeganiu siebie 141
4.2.1. Spostrzeganie podobieństwa do innych ludzi 141
4.2.2. Aktywizacja ja współzależnego (i jego wpływ
na stopień naśladowania) 142
4.2.3. Samoświadomość 148
4.3. Zmiany w postrzeganiu świata społecznego 150
4.3.1. Zmiany spostrzegania naśladowcy 150
4.3.2. Zmiana postrzegania grupy obcej 152
4.3.3. Wiara w sprawiedliwość świata 155
4.3.4. Spadek tendencji do obwiniania ofiar 157
4.3.5. Pozytywna ocena produktów 160
4.3.6. Wzrost sprzedaży 161
4.4. Wzrost prospołeczności 168
4.4.1. Pomaganie innym 168
4.4.2. Dzielenie się (intymnymi) informacjami z innymi 169
4.4.3. Zaufanie 173
4.4.4. Prospołeczne tendencje wyborcze 176
4.5. Wpływ mimikry na wzrost kreatywności naśladowanego 179
4.6. Obserwacja mimikry 180
4.7. Straty wynikające z naśladownictwa 181
4.7.1. Straty osoby nienaśladowanej 181
4.7.2. Straty osoby naśladowanej 184
4.7.3. Straty osoby naśladującej 188
Podsumowanie 196
Rozdział 5. Metodologia badań nad tendencjami
do naśladowania 199
5.1. Co jest zachowaniem naśladowczym i kiedy ono
występuje? 199
5.2. Co jest kopiowane – czyli jakie zachowania mają być
prezentowane i mogą być naśladowane poprzez osobę badaną?
Jak często należy prezentować informacje zachowanie? 200
5.3. Jak długa ma być ekspozycja na zachowania, które może
naśladować osoba badana? 201
5.4. Zmienne niezależne 202
5.4.1. Wyniki w testach: punkt wyjścia do porównania
skłonności do naśladowania pomiędzy osobami badanymi
w zależności od wyników w teście 202
5.4.2. Warunek kontrolny 203
5.5. Zmienne zależne 205
5.5.1. Sposób kodowania i przeliczania tendencji
naśladowczych 205
5.6. Jak czułą skalę projektować dla zmiennej zależnej
i co może mierzyć kwestionariusz? 208
Rozdział 6. Metodologia badań, w których manipuluje
się naśladownictwem 210
6.1. Warunek naśladownictwa 210
6.1.1. Naśladowanie zachowań 210
6.1.2. Naśladowanie ekspresji mimicznych 211
6.1.3. Naśladowanie mowy 214
6.1.4. Jak często i kiedy naśladować? 221
6.2. Warunek nienaśladowania 222
6.3. Kwestie temporalne – jak długo (nie) naśladować? 223
6.4. Warunek kontrolny naśladownictwa 224
6.4.1. Antynaśladowanie = warunek kontrolny? 225
6.5. Zmienna zależna 225
6.5.1. Co mierzyć? 225
6.5.2. Jak „starannie" mierzyć –
jak czuła powinna być skala? 226
Rozdział 7. Refleksja nad niektórymi fundamentalnymi
twierdzeniami 227
7.1. Spoiwo społeczne 227
7.2. Nieświadomość 229
7.3. Automatyzm 234
Rozdział 8. Pomysły badawcze 237
8.1. Badania nad fundamentami mimikry i efektu kameleona 237
8.1.1. Czy mimikra to spoiwo społeczne? 237
8.1.2. Badania nad świadomością efektu kameleona 238
8.1.3. Mimikra = podobieństwo? 240
8.2. Temporalne aspekty mimikry 240
8.2.1. Temporalne aspekty tendencji naśladowczych 241
8.2.2. Krótko- i długofalowe skutki mimikry 242
8.2.3. Zagadnienia temporalne a synchronizacja 242
8.3. Transfer na inne osoby: „rozlewanie się"/ekstrapolacja 242
8.3.1. Ekstrapolacja a tendencje naśladowcze 243
8.3.2. Ekstrapolacja a naśladowanie osoby badanej 243
8.3.3. Kiedy nie dochodzi do ekstrapolacji? 245
8.3.4. Ekstrapolacja w badaniach nad synchronizacją 245
8.4. Im więcej, tym więcej? 246
8.4.1. Im więcej torowania przeróżnych cech/perspektyw
postrzegania świata społecznego, tym więcej
naśladowania? 246
8.4.2. Im więcej naśladowania, tym więcej uległości? 246
8.5. Badania ulepszające metodologię 247
8.5.1. Jak sposób przeliczania tendencji naśladowczych
zmienia rozkład wyników? 247
8.5.2. Tworzenie rozbudowanych pętli badawczych:
naśladowanie zmienia cechę za nie odpowiedzialną;
cecha powiększa tendencje naśladowcze 247
8.5.3. Zmiana w zakresie zmiennych zależnych 248
8.5.4. Jakie zachowanie jest naśladowaniem, a jakie nie? 248
8.5.5. Świeże metody badawcze 249
8.5.5.1. Awatary i problemy związane
z ich zastosowaniem 250
8.5.5.2. Naśladowanie bez użycia awatara –
naśladowanie zachowań 252
8.5.5.3. Naśladowanie bez wykorzystania awatara –
naśladowanie emocji 256
8.6. Wpływ mimikry na obserwatora 263
8.7. Nowy kierunek badawczy: naśladowanie wyobrażenia 264
Literatura cytowana 266
Wykaz rycin i tabel 297
Indeks osób 299
Wstęp 11
Podziękowania 13
Rozdział 1. Naśladownictwo w świecie zwierząt i ludzi.
kształt mimikry i podstawy efektu kameleona 15
01.1. Mimikra w perspektywie świata zwierząt 15
1.1.1. Psychologia uczenia się zwierząt 16
01.2. Wczesne koncepcje socjologiczne 18
01.3. Wczesne koncepcje psychologiczne 19
01.4. Psychologia społeczna 21
1.4.1. Naśladownictwo jako technika
wpływu społecznego 21
1.4.2. Naśladowanie jako podstawa uczenia 21
01.5. Psychologia kliniczna 23
01.6. Psychologia rozwojowa 24
01.7. Synchronia interakcyjna, koordynacja interpersonalna
i dobranie zachowania (interactional synchrony,
interpersonal coordination, behavioral matching) 24
01.8. Mimikra motoryczna (motor mimicry) 30
01.9. Naśladownictwo na poziomie emocji –
zarażanie afektywne (mood contagion) 32
1.10. Mimikra emocjonalna 35
1.11. Naśladowanie mowy 37
1.12. Jednoczesne naśladownictwo mowy, zachowań, emocji –
dynamiczna psychologia społeczna 38
1.13. Naśladownictwo na poziomie grup –
teoria synchronizacji 45
Podsumowanie 49
Rozdział 2. Fundament efektu kameleona:
badania Tani Chartrand i Johna Bargha 51
2.1. Eksperyment pierwszy 52
2.2. Eksperyment drugi 55
2.3. Eksperyment trzeci 57
Rozdział 3. Zmienne modyfikujące tendencje
naśladowcze 59
3.1. Osobowość/właściwości naśladowcy 59
3.1.1. Empatia 59
3.1.2. Obserwacyjna samokontrola 62
3.1.3. Narcyzm 67
3.1.4. Zależność od pola 69
3.1.5. Lęk społeczny 73
3.1.6. Style przywiązania 76
3.1.7. Orientacje społeczne 79
3.2. Stany naśladowcy 83
3.2.1. Tendencje afiliacyjne 83
3.2.2. Wykluczenie społeczne 89
3.2.3. Tendencje prospołeczne i antyspołeczne 91
3.2.4. Stany afektywne 93
3.3. Własności osoby naśladowanej 97
3.3.1. Piękność fizyczna 97
3.3.2. Ładność interpersonalna –
początkowe nastawienie 106
3.3.3. Podobieństwo do naśladowcy 119
3.3.4. Podobieństwo na poziomie przynależności
grupowej 131
Podsumowanie 133
Rozdział 4. Skutki naśladownictwa 138
4.1. Wzrost podatności na wpływ społeczny 138
4.1.1. Perswazja 138
4.1.2. Autorytet 140
4.2. Zmiany w postrzeganiu siebie 141
4.2.1. Spostrzeganie podobieństwa do innych ludzi 141
4.2.2. Aktywizacja ja współzależnego (i jego wpływ
na stopień naśladowania) 142
4.2.3. Samoświadomość 148
4.3. Zmiany w postrzeganiu świata społecznego 150
4.3.1. Zmiany spostrzegania naśladowcy 150
4.3.2. Zmiana postrzegania grupy obcej 152
4.3.3. Wiara w sprawiedliwość świata 155
4.3.4. Spadek tendencji do obwiniania ofiar 157
4.3.5. Pozytywna ocena produktów 160
4.3.6. Wzrost sprzedaży 161
4.4. Wzrost prospołeczności 168
4.4.1. Pomaganie innym 168
4.4.2. Dzielenie się (intymnymi) informacjami z innymi 169
4.4.3. Zaufanie 173
4.4.4. Prospołeczne tendencje wyborcze 176
4.5. Wpływ mimikry na wzrost kreatywności naśladowanego 179
4.6. Obserwacja mimikry 180
4.7. Straty wynikające z naśladownictwa 181
4.7.1. Straty osoby nienaśladowanej 181
4.7.2. Straty osoby naśladowanej 184
4.7.3. Straty osoby naśladującej 188
Podsumowanie 196
Rozdział 5. Metodologia badań nad tendencjami
do naśladowania 199
5.1. Co jest zachowaniem naśladowczym i kiedy ono
występuje? 199
5.2. Co jest kopiowane – czyli jakie zachowania mają być
prezentowane i mogą być naśladowane poprzez osobę badaną?
Jak często należy prezentować informacje zachowanie? 200
5.3. Jak długa ma być ekspozycja na zachowania, które może
naśladować osoba badana? 201
5.4. Zmienne niezależne 202
5.4.1. Wyniki w testach: punkt wyjścia do porównania
skłonności do naśladowania pomiędzy osobami badanymi
w zależności od wyników w teście 202
5.4.2. Warunek kontrolny 203
5.5. Zmienne zależne 205
5.5.1. Sposób kodowania i przeliczania tendencji
naśladowczych 205
5.6. Jak czułą skalę projektować dla zmiennej zależnej
i co może mierzyć kwestionariusz? 208
Rozdział 6. Metodologia badań, w których manipuluje
się naśladownictwem 210
6.1. Warunek naśladownictwa 210
6.1.1. Naśladowanie zachowań 210
6.1.2. Naśladowanie ekspresji mimicznych 211
6.1.3. Naśladowanie mowy 214
6.1.4. Jak często i kiedy naśladować? 221
6.2. Warunek nienaśladowania 222
6.3. Kwestie temporalne – jak długo (nie) naśladować? 223
6.4. Warunek kontrolny naśladownictwa 224
6.4.1. Antynaśladowanie = warunek kontrolny? 225
6.5. Zmienna zależna 225
6.5.1. Co mierzyć? 225
6.5.2. Jak „starannie" mierzyć –
jak czuła powinna być skala? 226
Rozdział 7. Refleksja nad niektórymi fundamentalnymi
twierdzeniami 227
7.1. Spoiwo społeczne 227
7.2. Nieświadomość 229
7.3. Automatyzm 234
Rozdział 8. Pomysły badawcze 237
8.1. Badania nad fundamentami mimikry i efektu kameleona 237
8.1.1. Czy mimikra to spoiwo społeczne? 237
8.1.2. Badania nad świadomością efektu kameleona 238
8.1.3. Mimikra = podobieństwo? 240
8.2. Temporalne aspekty mimikry 240
8.2.1. Temporalne aspekty tendencji naśladowczych 241
8.2.2. Krótko- i długofalowe skutki mimikry 242
8.2.3. Zagadnienia temporalne a synchronizacja 242
8.3. Transfer na inne osoby: „rozlewanie się"/ekstrapolacja 242
8.3.1. Ekstrapolacja a tendencje naśladowcze 243
8.3.2. Ekstrapolacja a naśladowanie osoby badanej 243
8.3.3. Kiedy nie dochodzi do ekstrapolacji? 245
8.3.4. Ekstrapolacja w badaniach nad synchronizacją 245
8.4. Im więcej, tym więcej? 246
8.4.1. Im więcej torowania przeróżnych cech/perspektyw
postrzegania świata społecznego, tym więcej
naśladowania? 246
8.4.2. Im więcej naśladowania, tym więcej uległości? 246
8.5. Badania ulepszające metodologię 247
8.5.1. Jak sposób przeliczania tendencji naśladowczych
zmienia rozkład wyników? 247
8.5.2. Tworzenie rozbudowanych pętli badawczych:
naśladowanie zmienia cechę za nie odpowiedzialną;
cecha powiększa tendencje naśladowcze 247
8.5.3. Zmiana w zakresie zmiennych zależnych 248
8.5.4. Jakie zachowanie jest naśladowaniem, a jakie nie? 248
8.5.5. Świeże metody badawcze 249
8.5.5.1. Awatary i problemy związane
z ich zastosowaniem 250
8.5.5.2. Naśladowanie bez użycia awatara –
naśladowanie zachowań 252
8.5.5.3. Naśladowanie bez wykorzystania awatara –
naśladowanie emocji 256
8.6. Wpływ mimikry na obserwatora 263
8.7. Nowy kierunek badawczy: naśladowanie wyobrażenia 264
Literatura cytowana 266
Wykaz rycin i tabel 297
Indeks osób 299
