"W XXI wieku problem Europy Środkowej wraca niczym bumerang i przyjmuje świeże oblicza. Warto zauważyć, że tożsamość środkowoeuropejska ma swoją długą tradycję, która poprzedza okres jej największej świetności, czyli lata 70.
i 80. Ubiegłego wieku. Książka Środkowoeuropejczyk – gatunek na wymarciu? Narracje tożsamościowe na wybranych przykładach prozy czeskiej i polskiej XX i XXI wieku opowiada o początkach idei Europy Środkowej, jej ewolucji, zanikaniach i powrotach, zestawiając ze sobą utwory prozatorskie pisarzy czeskich i polskich – tak sobie bliskie, a zarazem odległe kulturowo i historycznie.
Jest to pierwsza publikacja, która obejmuje niespełna osiemdziesiąt lat rozwoju pojęcia Europy Środkowej – od roku 1945 aż do teraz. W centrum rozważań znajdują się powieści oraz eseje: Czesława Miłosza, Milana Kundery, Krzysztofa Czyżewskiego, Václava Havla, Jáchyma Topola, Andrzeja Stasiuka, Radki Denemarkowej i Olgi Tokarczuk.
Pisarze ci dialogują ze sobą i uwidaczniają ważkie problemy, z którymi Środkowoeuropejczycy mierzą się ponadto dziś: dominację imperialną znacznych sąsiadów, płynność granic państwowych, problem pograniczności i mniejszości narodowych, wyzwania potransformacyjne, ciągle niepełną tożsamość imitatorów, problemy w określeniu wspólnych celów i podjęciu współpracy.
Jednym z zmierzeń niniejszej publikacji jest ukazanie, że Polacy i Czesi mogą odwołać się do dziedzictwa Europy Środkowej, które wykracza poza partykularne interesy i konteksty narodowe. Środkowoeuropejczyk Magdaleny Brodackiej-Dwojak przychodzi o czasie, nareszcie się nie spóźnia, nie jest wczorajszy ani też nie w głowie mu fruwanie w obłokach, nie udaje kogoś innego, nie myli autoironii z autonegacją, nie traci tożsamości przez jej zwielokrotnienie, nie staje w poprzek drogi Europejczykowi, przyznaje, iż ma sporo twarzy i iż zdarza mu się upaść, zagaja widoczną rozmowę ze światem i sąsiadom stara się patrzeć prosto w oczy, sam w oczach posiadając – obok dziedzicznego lęku – przebłysk nadziei.
Mogłoby go nie być, lecz – wbrew jakże licznym i zdawałoby się trzeźwym sceptykom – rzeczywistym jawi się długie trwanie idei Europy Środkowej, co nadzwyczajnie potrafi uchwycić autorka. Czytana w czas wojny w Ukrainie, książka Magdy Brodackiej-Dwojak przywraca nas Europie Środkowej, już nie tylko z otwartą raną przeszłości, także – a może zwykle – świadomej, że horyzont przyszłości otwiera rodzinność tożsama z solidarnością z innymi.
Krzysztof Czyżewski Magdalena Brodacka-Dwojak – literaturoznawczyni, polonistka i bohemistka, związana z Wydziałem Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stypendystka Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu (Institut für die Wissenschaften vom Menschen), Czeskiej Akademii Nauk w Pradze i laureatka konkursu na rezydencję im.
Marii i Kazimierza Brandysów w Międzynarodowym Centrum Dialogu w Krasnogrudzie. Publikowała m.in. W „Kontekstach Kultury”, „Bohemistyce” i „Twórczości”. Jej zainteresowania obejmują komparatystykę kulturową, literaturę środkowoeuropejską, zwłaszcza dwudziestowieczną prozę polską i czeską."