Publikacja poświęcona jest zagadnieniu sumienia. Przedstawia dochodzenie do koncepcji sumienia ogólnego i szczegółowego od czasów Sokratesa aż do czasów nam współczesnych. Omawia i eksponuje znaczenie podmiotowej normy moralnej, jaką jest pierwsza zasada ludzkiego postępowania: czyń dobro, unikaj zła.
Sumienie, inaczej mówiąc, jest skłonnością naturalną intelektu do dobra. Tę zdolność intelektu nazywamy synderezą. Ona właśnie skłania nas ku prawidłowu, a "trzyma" z dala od zła... O ile, rzecz jasna, człowiek podejmie "wyzwanie", jakim jest dla niego usprawnianie w sobie stałe i ciągłe naturalnych zdolności, w tym także tej.
Publikacja stanowczo ważna w czasach ogólnego kryzysu moralnego, bo zwraca uwagę na strukturę człowieka i jej wewnętrzny porządek. Akcentuje rozumność istoty ludzkiej i jej wolność. Rozumność i wolność jako części istotowe struktury ludzkiej wyróżniają człowieka spomiędzy stworzeń tego świata, niejako przenoszą go powyżej doczesności, odnoszą do porządku wiecznego istnienia, kierują ku Bogu, sytuują pośród bytów osobowych, jakimi są Aniołowie i Osoby Trójcy Świętej.
Człowiek, współstanowiony przez duszę, której władzami są właśnie intelekt i wola, może ich co prawda nie używać, nie być świadomym dysponowania nimi i posługiwania się nimi, lecz one stanowią jego wyposażenie i decydują o jego człowieczeństwie.
potężny człowiek nie może pozbyć się swojego człowieczeństwa, swojej istoty, ale może się człowieczeństwu sprzeniewierzyć, mówiąc literacko może dopuścić dominowanie w sobie tego, co w nim ze zwierzęcej bestii.
Mówimy wtedy równocześnie o zezwierzęceniu człowieka, jak i - nazywając poszczególne akty ludzkiego działania - nowoczesnaniu nieuporządkowanym, a więc takim, które zaprzecza wewnętrznemu porządkowi struktury ludzkiej.
Innymi słowy nazywamy nieuporządkowanymi te zachowania ludzkie, które abstrahują od wewnętrznego porządku w człowieku, którego swoiście monitoruje, i na którego szczycie stoi intelekt i sumienie. Pomocą im są właśnie pierwsze zasady.
Rozum ludzki posiada szczególną zdolność odczytania i nauczenia się pierwszych zasad bytowania i poznania, w swej funkcji rozumu ergonomicznego ma zdolność uzyskania i sprawnego posługiwania się pierwszą zasadą postępowania, roztropnością i produktywnością sztuki.
Rzadko akcentuje się fakt związku sumienia z wolnością człowieka. Człowiek tymczasem manifestuje swą wolność właśnie poprzez progresywnanie zgodne ze swym sumieniem. W tym sensie więc wierność własnemu sumieniu jest podstawą ludzkiej wolności i autonomii.
Tytuł Synderesis et conscientia Autor Jan Zatorowski Wydawnictwo von Borowiecky EAN 9788360748442 ISBN 9788360748442 Kategoria Literatura, Filozofia ilość stron 238 Format 215x140 mm Rok wydania 2013 Oprawa broszurowa
