Teatr dynamiczny. Wybór pism o teatrze, muzyce

Emil Frantiek Burian to jedna z najwybitniejszych osobowości czeskiej kultury i życia publicznego pierwszej połowy XX wieku: kompozytor, śpiewak, eseista, współzałożyciel lub założyciel czeskich teatrów awangardowych, z teatrem D na czele. Był reżyserem, aktorem, dramaturgiem, pedagogiem, ważnym liderem czechosłowackiego teatru pierwszej połowy XX wieku. Pracował w radiu i w filmie. Skomponował kilka oper, lecz też piosenek kabaretowych i szlagierów, cieszących się popularnością do dziś. Najczęściej jednak stworzył zupełnie inny teatr niżeli ten, który czeska kultura teatralna znała do tej pory. W ramach działającego w międzywojniu teatru D powołał instytucję teatralną, będącą czymś więcej aniżeli tylko budynkiem, do którego chodzi się każdego wieczoru po mniej lub bardziej udane przeżycia artystyczne. Ten teatr oparty był na zupełnie innych zasadach. Działał jako stowarzyszenie E. F. Burian & kolektiv, jak sami się demonstrujeli; wszyscy jego członkowie, jednocześnie aktorzy, jak i zespół technologiczny czy pracownicy administracji byli tam sobie równi. Na zewnątrz teatr D funkcjonował jako instytucja kultury, w której działalność teatralna była tak samo ważna jak inne obszary artystyczne (muzyka, sztuki plastyczne, literatura współczesna i tak dalej), pokazując czytelny program ideowy. Wykonywano go przez organizację wykładów, międzynarodowych konferencji i festiwali, wydawanie publikacji i czasopism czy nawet założenie koła przyjaciół teatru D (dzięki czemu awangardowa sztuka i kultura trafiały poza Pragę), a w trakcie drugiej wojny światowej przez zaangażowanie w ruch oporu. Teatr D jako pierwszy w kulturze czeskiej powołał instytucję innowacyjnej kultury teatralnej, do której będą nawiązywać kolejne pokolenia czeskich twórców. Stanie się ona tym samym naturalną częścią czeskiego DNA teatralnego. Emil Frantiek Burian był też płodnym eseistą i temperamentnym komentatorem życia publicznego. Pozostawił po sobie kilkaset esejów, rozpraw krytycznych i manifestów. W niniejszej antologii przedstawiamy ich wybór, odzwierciedlający duży zakres artystycznych i społecznych zainteresowań autora.