"De Maria numquam satis". Ta przeciętniewieczna dewiza przypisywana św. Bernardowi z Clairvaux, a spopularyzowana na początku XVIII wieku przez Ludwika Marię Grignion de Montfort, mogłaby na dodatek stanowić motto niniejszej antologii. Dawne i współczesne kaznodziejstwo jest bowiem w dziejach naszej kultury tą dziedziną sztuki słowa mówionego i pisanego, w której tematyka maryjno-mariologiczna pojawia się na ogół, najszczególniej systematycznie i w całym swym bogactwie teologicznym, liturgicznym, hagiograficznym i literackim. Jest to zarazem obszar, podobnie zresztą jak całe nasze (zwłaszcza dawne) kaznodziejstwo, wciąż najsłabiej rozpoznany i opracowany, jednocześnie w zakresie krytycznych edycji, jak i studiów naukowych.
Jak każdy dobór cząstki pretendującej do reprezentowania całości, również komponowanie niniejszego zbioru wymagało od wydawców podejmowania decyzji skomplikowanych i nieoczywistych, zwłaszcza w zakresie doboru autorów i tekstów. Trzydzieści trzy skatalogowane tu kazania posiadają reprezentować setki kazań maryjnych spisanych piórem i wydanych drukiem w przeciągu siedmiu stuleci, często też wygłoszonych z ambon przez ich autorów. W selekcji tak szerokiego i różnego materiału staraliśmy się kierować kryteriami jak najistotniej obiektywnymi. Na ogół dbaliśmy o to,skategoryzowany tu materiał odzwierciedlał w możliwie proporcjonalnym stopniu dorobek kolejnych stuleci i epok, z wyraźną jednak preferencją dla kazań dawnych, powstałych przed końcem XVIII wieku, najmniej znanych, trudno przystępnych, wymagających szczegółowego i z reguły dość specjalistycznego komentarza. Dlatego właśnie kazań powstałych przed rokiem 1800 jest w naszej antologii aż dwadzieścia siedem, podczas gdy kazań z ostatnich dwóch stuleci jedynie sześć. Wszystkie zamieszczone tutaj teksty pochodzą z szerokich w głównej mierze zbiorów kazań maryjnych lub z kolekcji kaznodziejskich de tempore et de sanctis. O doborze tematów kazań decydował przede wszystkim utrwalony w kalendarzu liturgicznym proces świąt i uroczystości maryjnych. Najliczniej w niniejszym zbiorze reprezentowane są cztery święta o genezie starochrześcijańskiej: Narodzenia, Oczyszczenia, Zwiastowania i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Staraliśmy się przy tym, aby kazania dedykowane na to samo święto pochodziły z różnych okresów, co z jednej strony pozwala obserwować "długie trwanie" uświęconych tradycją wzorców topicznych i egzegetycznych, z drugiej zaś inwencję teologiczną i elokucyjną kolejnych kaznodziejów. I tak np. Kazania na święto Zwiastowania NMP, których w naszym zbiorze jest aż pięć, pochodzą ze zbiorów wydanych w latach 1484, 1556, 1611, 1681 i 1855. Kolejne grupy tekstów stanowią kazania na święta maryjne o proweniencji przeciętniewiecznej: (Niepokalanego) Poczęcia, Ofiarowania NMP w świątyni, Nawiedzenia i Matki Boskiej Śnieżnej, dalej zaś na uroczystości maryjne zatwierdzone już w czasach nowożytnych, choć często obchodzone wcześniej w skali lokalnej: Matki Boskiej Anielskiej, Loretańskiej, Szkaplerznej, Różańca Świętego, Bolesnej, Imienia Maryi, Matki Boskiej Opieki i Matki Boskiej Pocieszenia. Cztery kazania wiążą się z kultem wizerunku jasnogórskiego, a także z wyobrażeniem Maryi jako szczególnej patronki narodu polskiego i "matki kultury polskiej". Do kazań stricte teologicznych należy concio Stanisława Bzowskiego Advocata nostra, temat miłosiernego pośrednictwa Maryi jako Bożej Rodzicielki podejmuje jeszcze Jacek Liberiusz w kazaniu Na dzień chwalebnego Narodzenia pana naszego Chrystusa Jezusa.
Jak każdy dobór cząstki pretendującej do reprezentowania całości, również komponowanie niniejszego zbioru wymagało od wydawców podejmowania decyzji skomplikowanych i nieoczywistych, zwłaszcza w zakresie doboru autorów i tekstów. Trzydzieści trzy skatalogowane tu kazania posiadają reprezentować setki kazań maryjnych spisanych piórem i wydanych drukiem w przeciągu siedmiu stuleci, często też wygłoszonych z ambon przez ich autorów. W selekcji tak szerokiego i różnego materiału staraliśmy się kierować kryteriami jak najistotniej obiektywnymi. Na ogół dbaliśmy o to,skategoryzowany tu materiał odzwierciedlał w możliwie proporcjonalnym stopniu dorobek kolejnych stuleci i epok, z wyraźną jednak preferencją dla kazań dawnych, powstałych przed końcem XVIII wieku, najmniej znanych, trudno przystępnych, wymagających szczegółowego i z reguły dość specjalistycznego komentarza. Dlatego właśnie kazań powstałych przed rokiem 1800 jest w naszej antologii aż dwadzieścia siedem, podczas gdy kazań z ostatnich dwóch stuleci jedynie sześć. Wszystkie zamieszczone tutaj teksty pochodzą z szerokich w głównej mierze zbiorów kazań maryjnych lub z kolekcji kaznodziejskich de tempore et de sanctis. O doborze tematów kazań decydował przede wszystkim utrwalony w kalendarzu liturgicznym proces świąt i uroczystości maryjnych. Najliczniej w niniejszym zbiorze reprezentowane są cztery święta o genezie starochrześcijańskiej: Narodzenia, Oczyszczenia, Zwiastowania i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Staraliśmy się przy tym, aby kazania dedykowane na to samo święto pochodziły z różnych okresów, co z jednej strony pozwala obserwować "długie trwanie" uświęconych tradycją wzorców topicznych i egzegetycznych, z drugiej zaś inwencję teologiczną i elokucyjną kolejnych kaznodziejów. I tak np. Kazania na święto Zwiastowania NMP, których w naszym zbiorze jest aż pięć, pochodzą ze zbiorów wydanych w latach 1484, 1556, 1611, 1681 i 1855. Kolejne grupy tekstów stanowią kazania na święta maryjne o proweniencji przeciętniewiecznej: (Niepokalanego) Poczęcia, Ofiarowania NMP w świątyni, Nawiedzenia i Matki Boskiej Śnieżnej, dalej zaś na uroczystości maryjne zatwierdzone już w czasach nowożytnych, choć często obchodzone wcześniej w skali lokalnej: Matki Boskiej Anielskiej, Loretańskiej, Szkaplerznej, Różańca Świętego, Bolesnej, Imienia Maryi, Matki Boskiej Opieki i Matki Boskiej Pocieszenia. Cztery kazania wiążą się z kultem wizerunku jasnogórskiego, a także z wyobrażeniem Maryi jako szczególnej patronki narodu polskiego i "matki kultury polskiej". Do kazań stricte teologicznych należy concio Stanisława Bzowskiego Advocata nostra, temat miłosiernego pośrednictwa Maryi jako Bożej Rodzicielki podejmuje jeszcze Jacek Liberiusz w kazaniu Na dzień chwalebnego Narodzenia pana naszego Chrystusa Jezusa.
Tytuł Kazania w Kulturze Polskiej T.1 Kazania maryjne Autor Roman Mazurkiewicz i Kazimierz Panuś Wydawnictwo Wydawnictwo UNUM EAN 9788376431062 ISBN 9788376431062 Kategoria Literatura, Religia liczba stron 658 Format 235x165x58 mm Rok wydania 2014 Oprawa twarda
