Tytuł Zespół Sudecka / Algodystrofia / CRPS Podtytuł Diagnostyka i leczenie Autor Andrzej Żyluk Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-4938-1 Rok wydania 2015 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 184 Format mobi, epub Spis treści Wstęp 1
1. Ogólne wiadomości 3
1.1. Rys historyczny 3
1.2. Etiopatogeneza algodystrofii 6
1.2.1. Zaburzenie czynności układu współczulnego 6
1.2.2. Uwrażliwienie neuronów konwergencyjnych 6
1.2.3. Zaburzenia czynności α-adrenoreceptorów 6
1.2.4. Zapalna koncepcja patogenezy algodystrofii 7
1.2.5. Koncepcja miejscowych „błędnych kół’’ metabolicznych 8
1.2.6. Rola substancji opioidowych w zwojach współczulnych 8
1.2.7. Czynniki psychologiczne – skłonność do algodystrofii 9
1.3. Mechanizmy powstawania i podtrzymywania bólu w algodystrofii 10
1.3.1. Ból jako reakcja na uraz 10
1.3.2. Uwrażliwienie ośrodkowego układu nerwowego przez oddziaływania neuroimmunologiczne 13
1.3.3. Rola glutaminergicznego receptora N-metylo-D-asparaginowego 14
1.3.4. Mechanizm powstawania przeczulicy i allodynii 14
1.3.5. Kora mózgowa w algodystrofii 15
1.3.6. Współczulny składnik bólu w algodystrofii 15
1.4. Nazewnictwo 18
1.5. Definicja algodystrofii 22
1.5.1. Odruchowa dystrofia współczulna – reflex sympathetic dystrophy 22
1.5.2. Complex regional pain syndrome 23
1.6. Częstość występowania algodystrofii 23
1.6.1. Częstość rozpoznawania algodystrofii po złamaniach dalszego końca kości promieniowej w piśmiennictwie 26
1.7. Czynniki ryzyka algodystrofii 29
1.7.1. Predyspozycja do algodystrofii 29
1.7.2. Czynniki ryzyka związane z urazem 30
1.7.3. Czynniki jatrogenne 31
1.8. Przebieg nieleczonej algodystrofii (historia naturalna) 33
2. Rozpoznawanie algodystrofii 38
2.1. Zarys problemu 38
2.2. Objawy kliniczne i ich wartość diagnostyczna 39
2.2.1. Ból 39
2.2.2. Ograniczenie ruchomości kończyny 41
2.2.3. Obrzęk 45
2.2.4. Zaburzenia naczynioruchowe 47
2.2.5. Nadmierna potliwość 48
2.2.6. Objawy neurologiczne 48
2.2.6.1. Zaburzenia czucia 48
2.2.6.2. Zaburzenia ruchowe 49
2.2.7. Zmiany troficzne 54
2.2.8. Pozytywna odpowiedź na blokadę współczulną 55
2.3. Formy kliniczne algodystrofii w zależności od czasu jej trwania 56
2.3.1. Wczesna algodystrofia 56
2.3.2. Przewlekła algodystrofia 58
2.3.3. Przewlekła algodystrofia oporna na leczenie 60
2.4. Kryteria diagnostyczne i klasyfikacje algodystrofii 66
2.4.1. Kryteria diagnostyczne użytkowane aktualnie w praktyce i badaniach naukowych 66
2.4.2. Indeks algodystrofii 68
2.4.3. Klasyfikacje rzadko użytkowane albo mające wartość raczej historyczną 68
2.4.4. Komentarz do zestawów kryteriów diagnostycznych stosowanych w pracach naukowych 70
2.5. Zmiany kostne i objawy radiologiczne w algodystrofii 74
2.5.1. Zmiany w tkance kostnej w przebiegu algodystrofii – resorpcja i kościotworzenie 75
2.5.2. Objawy radiologiczne w algodystrofii i ich umiejscowienie 77
2.6. Scyntygrafia kości w rozpoznawaniu algodystrofii 78
2.6.1. Technologia trójfazowego badania scyntygraficznego 78
2.6.2. Scyntygraficzny obraz algodystrofii 79
2.6.3. Czynniki wpływające na wynik badania scyntygraficznego 79
2.6.4. Przydatność scyntygrafii kostnej w rozpoznawaniu algodystrofii 81
2.7. Inne badania 81
2.7.1. Badania parametrów biochemicznych 81
2.7.2. Tomografia komputerowa i tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego 81
2.7.3. Termografia 81
2.8. Diagnostyka różnicowa 82
3. Leczenie algodystrofii 85
3.1. Kształt problemu 85
3.1.1. Kto leczy algodystrofię? 86
3.1.2. Podstawowe zasady leczenia algodystrofii 86
3.1.3. Ocena wyników leczenia algodystrofii 87
3.2. Leczenie wczesnej algodystrofii 88
3.2.1. Rehabilitacja – odzyskanie pełnej ruchomości palców 89
3.2.2. Kalcytonina 90
3.2.3. Leczenie metodą „szczecińską"- mannitol z deksametazonem 91
3.2.4. Wymiatacze wolnych rodników tlenowych i hydroksylowych 94
3.2.5. Steroidy używane systemowo 97
3.2.6. Szanse wyleczenia algodystrofii 99
3.3. Leczenie przewlekłej algodystrofii 101
3.3.1. Regionalne dożylne blokady steroidowe 101
3.3.2. Leczenie sympatykolityczne 103
3.3.2.1. Regionalne dożylne blokady współczulne 104
3.3.2.2. Sympatektomie chirurgiczne 106
3.3.3. Elektryczna stymulacja rdzenia kręgowego 107
3.3.4. Ciągłe znieczulenie splotu ramiennego 108
3.3.5. Wlewy dożylne ketaminy 112
3.3.6. Leczenie farmakologiczne bólu 115
3.3.6.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne i opioidy 115
3.3.6.2. Leczenie bólu neuropatycznego 116
3.3.6.3. Leki przeciwdrgawkowe 116
3.3.6.4. Trójpierścieniowe leki antydepresyjne 118
3.3.7. Leczenie wpływające na psychikę chorego 119
3.3.8. Zabiegi fizykoterapeutyczne 120
3.3.8.1. Masaż wirowy i pole magnetyczne 121
3.3.8.2. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów 122
3.3.9. Programy ćwiczeń 123
3.3.10. Leczenie operacyjne 124
3.3.11. Inne metody leczenia 125
4. Profilaktyka algodystrofii 128
4.1. Zapobieganie algodystrofii po złamaniach dalszego końca kości promieniowej 128
4.2. Uniemożliwianie algodystrofii po operacjach ręki i nadgarstka 131
4.3. Unieruchamianie ręki 131
4.4. Uniemożliwianie nawrotowi algodystrofii 133
5. Algodystrofia kończyny dolnej 136
5.1. Zarys problemu 136
5.2. Materiał kliniczny 139
5.3. Sposób leczenia ze pomocą ciągłego znieczulenia zewnątrzoponowego 140
5.4. Omówienie wyników 142
5.5. Przegląd piśmiennictwa na temat algodystrofii kończyny dolnej 143
6. Algodystrofia u dzieci i młodzieży 147
6.1. Kształt problemu 147
6.2. Rozpoznawanie algodystrofii u dzieci 148
6.3. Odmienność algodystrofii u dzieci 149
6.4. Psychologiczne podłoże algodystrofii u dzieci 150
6.5. Leczenie algodystrofii u dzieci 153
6.6. Algodystrofia u dzieci na podstawie obserwacji autora 154
7. Algodystrofia po udarach mózgu – zespół bark-ręka 159
7.1. Zarys problemu 159
7.2. Objawy kliniczne i przebieg zespołu bark-ręka 159
7.3. Etiopatogeneza zespołu bark-ręka 161
7.4. Czynniki ryzyka zespołu bark-ręka 162
7.5. Scyntygrafia kości w diagnostyce zespołu bark-ręka 162
7.6. Leczenie zespołu bark-ręka 163
7.7. Ocena dolegliwości w stawie ramiennym u chorych w rok po udarze mózgu 165
8. Zagadnienia orzeczniczo-prawne 169
Skorowidz 173
1. Ogólne wiadomości 3
1.1. Rys historyczny 3
1.2. Etiopatogeneza algodystrofii 6
1.2.1. Zaburzenie czynności układu współczulnego 6
1.2.2. Uwrażliwienie neuronów konwergencyjnych 6
1.2.3. Zaburzenia czynności α-adrenoreceptorów 6
1.2.4. Zapalna koncepcja patogenezy algodystrofii 7
1.2.5. Koncepcja miejscowych „błędnych kół’’ metabolicznych 8
1.2.6. Rola substancji opioidowych w zwojach współczulnych 8
1.2.7. Czynniki psychologiczne – skłonność do algodystrofii 9
1.3. Mechanizmy powstawania i podtrzymywania bólu w algodystrofii 10
1.3.1. Ból jako reakcja na uraz 10
1.3.2. Uwrażliwienie ośrodkowego układu nerwowego przez oddziaływania neuroimmunologiczne 13
1.3.3. Rola glutaminergicznego receptora N-metylo-D-asparaginowego 14
1.3.4. Mechanizm powstawania przeczulicy i allodynii 14
1.3.5. Kora mózgowa w algodystrofii 15
1.3.6. Współczulny składnik bólu w algodystrofii 15
1.4. Nazewnictwo 18
1.5. Definicja algodystrofii 22
1.5.1. Odruchowa dystrofia współczulna – reflex sympathetic dystrophy 22
1.5.2. Complex regional pain syndrome 23
1.6. Częstość występowania algodystrofii 23
1.6.1. Częstość rozpoznawania algodystrofii po złamaniach dalszego końca kości promieniowej w piśmiennictwie 26
1.7. Czynniki ryzyka algodystrofii 29
1.7.1. Predyspozycja do algodystrofii 29
1.7.2. Czynniki ryzyka związane z urazem 30
1.7.3. Czynniki jatrogenne 31
1.8. Przebieg nieleczonej algodystrofii (historia naturalna) 33
2. Rozpoznawanie algodystrofii 38
2.1. Zarys problemu 38
2.2. Objawy kliniczne i ich wartość diagnostyczna 39
2.2.1. Ból 39
2.2.2. Ograniczenie ruchomości kończyny 41
2.2.3. Obrzęk 45
2.2.4. Zaburzenia naczynioruchowe 47
2.2.5. Nadmierna potliwość 48
2.2.6. Objawy neurologiczne 48
2.2.6.1. Zaburzenia czucia 48
2.2.6.2. Zaburzenia ruchowe 49
2.2.7. Zmiany troficzne 54
2.2.8. Pozytywna odpowiedź na blokadę współczulną 55
2.3. Formy kliniczne algodystrofii w zależności od czasu jej trwania 56
2.3.1. Wczesna algodystrofia 56
2.3.2. Przewlekła algodystrofia 58
2.3.3. Przewlekła algodystrofia oporna na leczenie 60
2.4. Kryteria diagnostyczne i klasyfikacje algodystrofii 66
2.4.1. Kryteria diagnostyczne użytkowane aktualnie w praktyce i badaniach naukowych 66
2.4.2. Indeks algodystrofii 68
2.4.3. Klasyfikacje rzadko użytkowane albo mające wartość raczej historyczną 68
2.4.4. Komentarz do zestawów kryteriów diagnostycznych stosowanych w pracach naukowych 70
2.5. Zmiany kostne i objawy radiologiczne w algodystrofii 74
2.5.1. Zmiany w tkance kostnej w przebiegu algodystrofii – resorpcja i kościotworzenie 75
2.5.2. Objawy radiologiczne w algodystrofii i ich umiejscowienie 77
2.6. Scyntygrafia kości w rozpoznawaniu algodystrofii 78
2.6.1. Technologia trójfazowego badania scyntygraficznego 78
2.6.2. Scyntygraficzny obraz algodystrofii 79
2.6.3. Czynniki wpływające na wynik badania scyntygraficznego 79
2.6.4. Przydatność scyntygrafii kostnej w rozpoznawaniu algodystrofii 81
2.7. Inne badania 81
2.7.1. Badania parametrów biochemicznych 81
2.7.2. Tomografia komputerowa i tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego 81
2.7.3. Termografia 81
2.8. Diagnostyka różnicowa 82
3. Leczenie algodystrofii 85
3.1. Kształt problemu 85
3.1.1. Kto leczy algodystrofię? 86
3.1.2. Podstawowe zasady leczenia algodystrofii 86
3.1.3. Ocena wyników leczenia algodystrofii 87
3.2. Leczenie wczesnej algodystrofii 88
3.2.1. Rehabilitacja – odzyskanie pełnej ruchomości palców 89
3.2.2. Kalcytonina 90
3.2.3. Leczenie metodą „szczecińską"- mannitol z deksametazonem 91
3.2.4. Wymiatacze wolnych rodników tlenowych i hydroksylowych 94
3.2.5. Steroidy używane systemowo 97
3.2.6. Szanse wyleczenia algodystrofii 99
3.3. Leczenie przewlekłej algodystrofii 101
3.3.1. Regionalne dożylne blokady steroidowe 101
3.3.2. Leczenie sympatykolityczne 103
3.3.2.1. Regionalne dożylne blokady współczulne 104
3.3.2.2. Sympatektomie chirurgiczne 106
3.3.3. Elektryczna stymulacja rdzenia kręgowego 107
3.3.4. Ciągłe znieczulenie splotu ramiennego 108
3.3.5. Wlewy dożylne ketaminy 112
3.3.6. Leczenie farmakologiczne bólu 115
3.3.6.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne i opioidy 115
3.3.6.2. Leczenie bólu neuropatycznego 116
3.3.6.3. Leki przeciwdrgawkowe 116
3.3.6.4. Trójpierścieniowe leki antydepresyjne 118
3.3.7. Leczenie wpływające na psychikę chorego 119
3.3.8. Zabiegi fizykoterapeutyczne 120
3.3.8.1. Masaż wirowy i pole magnetyczne 121
3.3.8.2. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów 122
3.3.9. Programy ćwiczeń 123
3.3.10. Leczenie operacyjne 124
3.3.11. Inne metody leczenia 125
4. Profilaktyka algodystrofii 128
4.1. Zapobieganie algodystrofii po złamaniach dalszego końca kości promieniowej 128
4.2. Uniemożliwianie algodystrofii po operacjach ręki i nadgarstka 131
4.3. Unieruchamianie ręki 131
4.4. Uniemożliwianie nawrotowi algodystrofii 133
5. Algodystrofia kończyny dolnej 136
5.1. Zarys problemu 136
5.2. Materiał kliniczny 139
5.3. Sposób leczenia ze pomocą ciągłego znieczulenia zewnątrzoponowego 140
5.4. Omówienie wyników 142
5.5. Przegląd piśmiennictwa na temat algodystrofii kończyny dolnej 143
6. Algodystrofia u dzieci i młodzieży 147
6.1. Kształt problemu 147
6.2. Rozpoznawanie algodystrofii u dzieci 148
6.3. Odmienność algodystrofii u dzieci 149
6.4. Psychologiczne podłoże algodystrofii u dzieci 150
6.5. Leczenie algodystrofii u dzieci 153
6.6. Algodystrofia u dzieci na podstawie obserwacji autora 154
7. Algodystrofia po udarach mózgu – zespół bark-ręka 159
7.1. Zarys problemu 159
7.2. Objawy kliniczne i przebieg zespołu bark-ręka 159
7.3. Etiopatogeneza zespołu bark-ręka 161
7.4. Czynniki ryzyka zespołu bark-ręka 162
7.5. Scyntygrafia kości w diagnostyce zespołu bark-ręka 162
7.6. Leczenie zespołu bark-ręka 163
7.7. Ocena dolegliwości w stawie ramiennym u chorych w rok po udarze mózgu 165
8. Zagadnienia orzeczniczo-prawne 169
Skorowidz 173
