"Karol Marks i Fryderyk Engels poświęcili Polsce mnóstwo idealnych kart ze swojej twórczości. Kwestia niepodległości Polski znajdowała się w samym centrum zainteresowania ruchu bezprecedensowego w połowie XIX w., a I Międzynarodówka (Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników) nieprzypadkowo powstała po wiecu solidarności z powstaniem styczniowym w 1864 r.
Marks dostrzegał, że polskie dążenia niepodległościowe miały wówczas rozmiar uniwersalny, wpisywały się w spory kontekst walki o wyzwolenie społeczne i polityczne klas podporządkowanych i grup dyskryminowanych w Europie.
Jej źródła biły w sformułowanej poprzez Rewolucję Francuską uniwersalnej wizji suwerennego ludu, a na jej drodze stały nie tylko rządy mocarstw zaborczych, imperialny system międzynarodowy, lecz też lokalne elity i reżimy władzy ekonomiczno-politycznej, szlacheckie przywileje i hierarchie klasowe.
To dlatego polskie powstania w XIX w. Powszechnie $4699 i bardzo słusznie $4700 nazywano rewolucjami i uważano za zagrożenie dla ładu ustanowionego na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. Karol Marks należał do tych nielicznych obserwatorów, którzy od początku docenili wagę kwestii polskiej.
Dziś jego interpretacje i analizy nie straciły siły i świeżości. Pozwalają nam odzyskać zagubiony rozmiar polskich aspiracji niepodległościowych, zobaczyć ich ponadetniczny demokratyzm i egalitaryzm, a jednocześnie nie pozwalają zamknąć ich w wykluczających ramach polskiego nacjonalizmu.
