bezprecedensowa biografia pisarki Stanisławy Przybyszewskiej, autorki zekranizowanego poprzez Andrzeja Wajdę dramatu Sprawa Dantona, i jej matki – malarki Anieli Pająkówny.
W czerwcu 1899 roku Aniela Pająkówna, obiecująca młoda malarka, poznaje Stanisława Przybyszewskiego. Popularny pisarz wywiera na niej ogromne wrażenie, a owocem ich romansu jest córka – Stachna.
Choć pozornie nieistotne, okoliczności narodzin Stachny determinują losy i matki, i córki. Dla Anieli rozpoczynają się lata towarzyskiego ostracyzmu, zmagań o zalegalizowanie istnienia Stachny i nadanie jej nazwiska ojca, walki o codzienne przetrwanie. Jej córka, dziewczyna o szerokim, oryginalnym umyśle, imponująca dyscypliną i erudycją, nigdy nie uwolni się od skomplikowanej relacji z ojcem. Anna Kaszuba-Dębska konfrontuje sylwetki obu artystek – ich wychowanie i dojrzewanie do twórczości, życiowe wybory, środowiska, drogi artystyczne i wzajemne oddziaływanie na siebie.
Postać Przybyszewskiego położyła się cieniem nie tylko na losach obu kobiet, lecz także na pamięci o nich. Autorka pozbywa się tej patyny i przedstawia Anielę i Stachnę tak, jak na to zasługują: jako pełnokrwiste, zagadkowe artystki, o których życiu zdecydowały bezwzględne realia epoki. Daje głos tym, które go nie miały.
„Stachna Przybyszewska fascynowała mnie od lat. Imponowały mi jej dyscyplina pracy, «żelazny umysł», artystyczny triumf nad trudami życia i narkotykowym nałogiem. Niecierpliwie czekałam na tak wnikliwą i wyczerpującą biografię. Opowieść Anny Kaszuby-Dębskiej niesie ponadto dogłębne poznanie matki Stachny, utalentowanej malarki Anieli Pająkówny, której przyszło poświęcić należycie zapowiadającą się karierę i pozycję towarzyską dla samotnego macierzyństwa. Wspaniała książka herstoryczna!"
Małgorzata Czyńska
