Czy polscy chłopi byli niewolnikami? Odpowiedź jest więcej aniżeli oczywista. O niewolnictwie wspominali nie tylko obrońcy ludności wiejskiej, lecz i obcokrajowcy oburzeni polskimi stosunkami. Tak zresztą określał kmieci każdy, kto mówił o nich: chłopi pańszczyźniani, a w domyśle: niewolnicy pańszczyźniani.
Dlatego pojawia się także inne pytanie. Czy w oczach polskiej elity chłopi byli w ogóle ludźmi? O tej najliczniejszej i najważniejszej części społeczeństwa pisano: bydło, psy, chodzące rzeczy. Dziś nadal mówi się o rzekomym przywiązaniu chłopów do ziemi, ich poddaństwie i dalece wyolbrzymionej krzywdzie.
Kamil Janicki sprawnie rozprawia się z wizją sielankowej, dawnej polskiej wsi. Według niego radości prowincjonalnego życia były zarezerwowane tylko dla dziedzica i zarządcy jego majątku. Dla chłopów zostawała marna egzystencja bez perspektyw na przyszłość, a jedyną rzeczą, jaką mogli uczynić w takiej sytuacji, to po prostu zbiec.
"„Pańszczyzna" to nie tylko historia wielopokoleniowego ucisku naszych „chamskich" przodków. To typowo książka o tym, co z pańszczyźnianego dziedzictwa przetrwało w polskiej rzeczywistości do dzisiejszych czasów.
Kubeł zimnej wody na rozpalone sarmackie głowy." Radek Rak, zwycięzca Nagrody Literackiej NIKE w 2020 roku "Warsztat historyka i walory pióra Kamila Janickiego dokumentuje jego ostatnie dzieło –„Pańszczyzna", które udanie gromadzi się w nurcie historii ludowej.
Opinie w niej zawarte jak w głównej mierze u Janickiego są przezroczyste, wyraziste, odważne. Prowokują i otwierają pole do dyskusji. Autor nie ukrywa, po której stronie sporu historycznego się sytuuje a tym samym oczekuje, że czytelnik nie pozostanie obojętnym." Prof.
Andrzej Chwalba "Pańszczyzna" to książka o wielowiekowej traumie i wstydzie. O tym, dlaczego zamiast rozpoznać się w swym jestestwie i zabrać odpowiedzialność za swoją przeszłość, wolimy chować się, jak pisał Czesław Miłosz, w lamus pełen herbarzy, senników i pamiątek minionego czasu.
Opisana tu historia jest bolesna, ale warto ją poznać." Tomasz Targański tygodnik „Polityka" "świetna książka Kamila Janickiego wielowymiarowo i dostępnie pokazuje los naszych chłopskich przodków.
Ta wciągająca opowieść pozwala lepiej zrozumieć nie tylko przeszłość, ale też współczesną Polskę, nie pozostawia bowiem złudzeń, że jesteśmy społeczeństwem postniewolniczym i musimy mierzyć się z typowymi dla niego problemami." Jan Sowa, autor książki "Fantomowe ciało króla" Powyższy opis pochodzi od wydawcy.
