W monografii przedstawiono wyniki badań dotyczących procesów rozwojowych drobnych miast (do 20 tys. Mieszkańców) w Polsce położonych w strefach podmiejskich obszerniejszych ośrodków. Badania przeprowadzono na przykładzie strefy podmiejskiej Warszawy, a ich zakres merytoryczny obejmował zagadnienia urbanistyki i architektury i zmian krajobrazu miejskiego, jakie zaszły na obszarach nieznacznych miast w wyniku dwóch transformacji ustrojowych – wprowadzenia gospodarki socjalistycznej po 1945 roku i powrotu do gospodarki kapitalistycznej po 1989 roku.
Problematyka badań koncentrowała się na trzech obszarach: przekształceniach przestrzennych wpływających na wykorzystanie terenów miejskich i zmianach ich struktury fizjonomicznej, co zrealizowano w wyniku analiz szczegółowych wybranych drobnych miast; procesach rozwojowych specyficznych dla niewielkich miast w strefach podmiejskich, na podstawie analizy szczegółowej wybranych miast; przedstawieniu teoretycznych modeli urbanistycznych dla miast w strefach podmiejskich jako rozwiązań naprawczych i przyszłych, osiągalnych kierunków rozwoju niewiele znaczących ośrodków, na podstawie doświadczeń polskich i zagranicznych.
Zakres terytorialny badań obejmował układ osadniczy strefy podmiejskiej Warszawy z wyróżnieniem znikomych ośrodków miejskich. Granicę zewnętrzną obszaru badań przyjęto jako granicę obszaru metropolitalnego Warszawy (OMW), którego delimitacje przeprowadzono w pracach studialnych Mazowieckiego Biura Rozwoju Regionalnego w Warszawie w 2005 i 2010 roku.
Obszar ten podlega współcześnie silnej presji urbanizacyjnej i przemianom w kierunku rozwoju funkcji mieszkaniowo-usługowej. Zakres czasowy przeprowadzonych badań obejmował okres od 1945 roku, z uwzględnieniem uwarunkowań historycznych rozwoju miast, od czasu ich lokacji.
Szczególny nacisk prowadzanych analiz położono na okres ostatnich 30 lat, po transformacji ustrojowej. Celem badań była: identyfikacja etapów i związanych z nimi problemów rozwoju miast położonych w strefach podmiejskich; analiza przeobrażeń przestrzennych małych miast, jakie zaszły na ich obszarach po 1945 roku, w wyniku wprowadzenia gospodarki socjalistycznej i transformacji ustrojowej w 1989 roku; postawienie diagnozy stanu istniejącego zagospodarowania historycznych zespołów miejskich na przykładzie wybranych 8 małych miast w strefie podmiejskiej Warszawy; zdefiniowanie procesów rozwojowych, sytuacji problemowych i czynników, które wpływają na rozwój niepokaźnych miast w strefach podmiejskich; analiza teoretycznych modeli miast europejskich w celu zdefiniowania realnych kierunków rozwojowych małych miast w Polsce; przedstawienie działań naprawczych i narzędzi urbanistycznych dla minimalnych miast, które mogłyby wpłynąć na ich harmonijny rozwój w przyszłości.
