Prezentowana monografia stanowi rezultat wieloletnich studiów, analiz i projektów realizowanych przez jej autorów w ramach różnorodnych przedsięwzięć naukowo-badawczych. Były to szczególnie projekty badawcze w dziedzinie rozwoju miejskiego i regionalnego finansowane przez Komitet Badań Naukowych i Narodowe Centrum Nauki, a także projekty konsorcjalne śląskich uczelni i instytutów naukowych w dziedzinie studiów foresightowych i strategicznych.
Uzyskane rezultaty zaprezentowano na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych organizowanych wspólnie z Komitetem Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, a także z Komisją Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska PAN, Oddział Katowicki.
Kluczowym środowiskiem naukowym inicjującym wymienione przedsięwzięcia stała się Katedra Badań Strategicznych i Regionalnych Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Na rdzeń przedkładanej Czytelnikom monografii składa się pięć rozdziałów poświęconych refleksji teoretyczno-metodologicznej, jeszcze myśleniu o przyszłości i projektowaniu rozwoju regionów miejskich, w tym aglomeracji i zespołów miejskich aspirujących do rangi metropolitalnej.
Rozważania otwiera rozdział traktujący o wyzwaniach przyszłości jako kluczowej kategorii myślenia prospektywnego i strategicznego, poręcznej w kreowaniu wizji przyszłości oraz formułowaniu strategii miast i regionów.
Natomiast rozdział szósty stanowi egzemplifikację warsztatu badawczego w sferze dydaktyki, w formie projektu studialno-edukacyjnego – jest dopełnieniem koncepcji regionu uczącego się. Mieści on koncepcję obszarów prospektywnych rozwoju metropolitalnego wielkich miast poprzez realizację zespołowych projektów studialno-edukacyjnych.
