Mariusz Ausz jest wytrawnym znawcą dziejów zakonu pijarów. Opublikował szereg ważnych prac demonstrujących osiągnięcia i niedostatki tego zgromadzenia w dziedzinie oświaty i wychowania w Rzeczypospolitej Obojga Narodów Korony i Litwy i w pierwszych dekadach porozbiorowych.
Niniejsza praca dotyczy bardzo wyraźnego etapu historii Polskiej Prowincji Pijarów, niemal zupełnie zaniedbanego w dotychczasowej historiografii. Jest ujęciem twórczym i erudycyjnym, wprowadza sporo nowatorskich ustaleń, uzupełnień i sprostowań.
Wzbogaca zasadniczo obraz dziejów polskiej kultury umysłowej przełomu XIX i XX wieku. Trzeba zwrócić uwagę na jeszcze jeden rys znamienny rozprawy naukowej dr Ausza. Badając od wielu lat problematykę zakonu pijarów, obciążoną negatywnymi jak i pochwalnymi opiniami, Autor nie poszedł niezaprzeczalnie za żadnym z tych kierunków, lecz wybrał drogę pośrednią - najsłuszniejszą - trzymania się świadectwa źródeł z kilkudziesięciu archiwów i bibliotek państwowych, kościelnych i zakonnych.
Powyższy opis pochodzi od wydawcy.
