Tytuł Upadłość (bankructwo) państwa w stosunkach międzynarodowych Autor Karina Jędrzejowska Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-740-9 Rok wydania 2020 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 332 Format pdf Spis treści Spis treści
Wstęp 9
Rozdział 1. Pojęcie upadłości państwa 21
1.1. Upadłość państwa – definicje i terminy bliskoznaczne 21
1.1.1. Upadłość państwa (sovereign default) 24
1.1.2. Niewypłacalność (insolvency) 28
1.1.3. Bankructwo państwa (sovereign bankruptcy) 29
1.1.4. Kryzys zadłużeniowy (sovereign debt crisis) 32
1.1.5. Terminy użytkowane w literaturze polskiej 35
1.2. Elementy teorii zadłużenia publicznego 38
1.2.1. Motywy zadłużania się poprzez państwa 40
1.2.2. Rodzaje zadłużenia państwa 42
1.2.2.1. Zadłużenie zagraniczne i wewnętrzne 42
1.2.2.2. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na typ dłużnika 45
1.2.2.3. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na wariant wierzyciela 47
1.2.2.4. Formy zobowiązania dłużnego 49
1.2.2.5. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na termin zapadalności 51
1.2.2.6. Ukryty dług 52
1.3. Rodzaje i atrybuty upadłości państwa 53
1.3.1. Częściowa i kompletna upadłość państwa 54
1.3.2. Wewnętrzna i zewnętrzna upadłość państwa 54
1.3.3. Zdolność do spłaty i chęć do spłaty 57
1.3.4. Kryzys płynności i kryzys wypłacalności 58
1.3.5. Przejawy upadłości państwa 59
1.3.6. Repudiacja 61
1.3.7. Czas trwania i powtarzalność upadłości państwa 62
1.4. Upadłość państwa a upadłość podmiotu prywatnego 63
1.4.1. Upadłość podmiotu prywatnego 64
1.4.2. Specyfika upadłości państwa 66
Rozdział 2. Upadłość państwa w perspektywie historycznej 73
2.1. Cykle upadłości państwa 74
2.2. Niewypłacalność państw od czasów starożytnych do drugiej wojny światowej 80
2.2.1. Bankructwa suwerenów od starożytności do wojen napoleońskich 81
2.2.1.1. Średniowiecze 81
2.2.1.2. Okres nowożytny 84
2.2.2. Zadłużenie i niewypłacalność państw w XIX wieku 87
2.2.2.1. Specyfika fal zadłużenia po wojnach napoleońskich 88
2.2.2.2. XIX-wieczni bankruci 90
2.2.2.3. Nowoczesnanie wierzycieli wobec niewypłacalnych państw 92
2.2.3. Przypadki upadłości państwa w dwudziestoleciu międzywojennym 95
2.2.3.1. Specyfika zadłużenia i upadłości państw po pierwszej wojnie światowej 96
2.2.3.2. Repudiacja Rosji Radzieckiej 99
2.2.3.3. Obfita depresja 100
2.3. Epizody upadłości państwa od drugiej wojny światowej do kryzysu
zadłużeniowego lat osiemdziesiątych XX wieku 102
2.3.1. Zadłużenie i upadłość państw w okresie powojennym 102
2.3.2. Kryzys zadłużeniowy lat osiemdziesiątych XX wieku 105
2.3.2.1. Przyczyny kryzysu 105
2.3.2.2. Wybuch i przebieg kryzysu 109
2.4. Specyfika upadłości państwa po 1990 roku 112
2.4.1. Rynki finansowe w ostatniej dekadzie XX wieku 113
2.4.2. Od tequila crisis do upadłości Argentyny 118
2.4.2.1. Meksyk 1994 119
2.4.2.2. Azja Południowo-Wschodnia 1997 121
2.4.2.3. Rosja 1998 124
2.4.2.4. Pozostali „ suwerenni bankruci" ostatniej dekady XX wieku 125
2.4.2.5. Argentyna 2001–2014 127
2.4.3. Kryzys finansowy 2007–2008 i upadłość państwa w XXI wieku 130
2.4.3.1. Islandia 131
2.4.3.2. Kryzys zadłużeniowy państw strefy euro 133
Rozdział 3. Przyczyny upadłości państwa 136
3.1. Przyczyny o charakterze ekonomicznym 137
3.1.1. Nieodpowiednia struktura zadłużenia i kryzys płynności 138
3.1.1.1. Niedopasowanie walutowe 139
3.1.1.2. Niedopasowanie terminów zapadalności 142
3.1.2. Nadmierne zadłużenie i kryzys wypłacalności 146
3.1.3. Załamanie gospodarcze 151
3.2. Przyczyny o charakterze politycznym 154
3.2.1. Błędy w polityce gospodarczej 156
3.2.1.1. Nadmierna ekspansja fiskalna 156
3.2.1.2. Polityka kursowa 157
3.2.1.3. Błędna polityka inwestycyjna 158
3.2.1.4. Zbyt liberalna polityka handlowa 159
3.2.1.5. Słabość instytucji 159
3.2.1.6. Ucieczka kapitału 160
3.2.2. Uznanie długu za bezprawny i koncepcja odious debt 161
3.2.3. Pozostałe polityczne przyczyny upadłości państwa 164
3.3. Wpływ zachowania wierzycieli na wypłacalność państw 167
3.4. Prawdopodobieństwo upadłości państwa 168
3.4.1. Szacowanie prawdopodobieństwa upadłości państwa 169
3.4.2. Determinanty upadłości państwa – przegląd wybranych wskaźników 176
Rozdział 4. Konsekwencje upadłości państwa 181
4.1. Pojęcie kosztów upadłości państwa 182
4.2. Ekonomiczne koszty upadłości dla państwa-dłużnika 185
4.2.1. Reputacja i dostęp do rynków finansowych 185
4.2.1.1. Ograniczenie dostępności kapitału 186
4.2.1.2. Wyższe koszty pozyskania kapitału 190
4.2.1.3. Ograniczenie dopływu inwestycji zagranicznych 192
4.2.2. Spadek obrotów handlowych 194
4.2.3. Spowolnienie gospodarcze 195
4.3. Polityczne koszty upadłości dla państwa-dłużnika 200
4.3.1. „Supersankcje" i ograniczenie suwerenności państwa-dłużnika 201
4.3.1.1. Dyplomacja kanonierek 206
4.3.1.2. Przejęcie kontroli nad finansami państwa przez wierzycieli 208
4.3.1.3. Konfiskata majątku dłużnika 209
4.3.1.4. Sankcje handlowe 210
4.3.2. Wpływ upadłości na politykę makroekonomiczną i zagraniczną państwa 211
4.3.3. Pozostałe polityczne koszty upadłości państwa 213
4.4. Konsekwencje upadłości państwa dla wierzycieli 214
Rozdział 5. Działania na rzecz łagodzenia skutków
, a także przeciwdziałania upadłości państwa 218
5.1. Progresywnanie upadłościowe dla państw – uwagi wstępne 219
5.2. Techniki restrukturyzacji i redukcji zadłużenia 222
5.2.1. Restrukturyzacja zadłużenia 224
5.2.1.1. Debt rescheduling 224
5.2.1.2. Konwersja zadłużenia 226
5.2.1.3. Refinansowanie zadłużenia 230
5.2.2. Redukcja i umorzenie zadłużenia 230
5.2.3. Bailout 232
5.3. Rola międzynarodowych instytucji finansowych 233
5.3.1. Międzynarodowy Fundusz Walutowy 234
5.3.1.1. Pomoc kredytowa MFW 236
5.3.1.2. MFW jako pożyczkodawca ostatniej instancji 238
5.3.2. Klub Paryski 239
5.3.3. Klub Londyński 244
5.3.4. Międzynarodowe organizacje finansowe wobec kryzysu
zadłużeniowego lat osiemdziesiątych XX wieku 247
5.3.4.1. Uzgodnione finansowanie dodatkowe 248
5.3.4.2. Plan Bakera 249
5.3.4.3. Plan Brady’ego 250
5.3.4.4. Renegocjacja zadłużenia państw Europy Środkowej i Wschodniej 252
5.4. Koncepcje usprawnienia cyklu restrukturyzacji zadłużenia
w formie obligacji 253
5.4.1. Propozycje rozwiązań statutowych 254
5.4.1.1. Wczesne koncepcje usprawnienia cyklu restrukturyzacji zadłużenia 254
5.4.1.2. Koncepcje międzynarodowego reżimu upadłościowego z lat 1995–2000 256
5.4.1.3. Sovereign Debt Restructuring Mechanism 258
5.4.1.4. Abitraż Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów
Inwestycyjnych (ICSID) 259
5.4.2. Rynkowe mechanizmy rozwiązywania kwestii upadłości państwa 260
5.4.2.1. Klauzule wspólnego działania 261
5.4.2.2. Innowacje finansowe w instrumentach dłużnych 265
5.5. Inicjatywy na rzecz oddłużenia państw najbiedniejszych 266
5.5.1. Inicjatywa na rzecz silnie zadłużonych biednych państw (HIPC Initiative) 267
5.5.2. Inicjatywa na rzecz umorzenia długu wielostronnego (MDRI) 270
5.6. Działania podjęte po kryzysie finansowym 2007–2008 i kryzysie
zadłużeniowym w strefie euro 273
5.7. Zarządzanie zadłużeniem – polityka państwa-dłużnika 275
Zakończenie – wnioski końcowe 279
Wykaz skrótów 289
Bibliografia 291
Indeks nazwisk 323
Spis wykresów i tabel 331
Wstęp 9
Rozdział 1. Pojęcie upadłości państwa 21
1.1. Upadłość państwa – definicje i terminy bliskoznaczne 21
1.1.1. Upadłość państwa (sovereign default) 24
1.1.2. Niewypłacalność (insolvency) 28
1.1.3. Bankructwo państwa (sovereign bankruptcy) 29
1.1.4. Kryzys zadłużeniowy (sovereign debt crisis) 32
1.1.5. Terminy użytkowane w literaturze polskiej 35
1.2. Elementy teorii zadłużenia publicznego 38
1.2.1. Motywy zadłużania się poprzez państwa 40
1.2.2. Rodzaje zadłużenia państwa 42
1.2.2.1. Zadłużenie zagraniczne i wewnętrzne 42
1.2.2.2. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na typ dłużnika 45
1.2.2.3. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na wariant wierzyciela 47
1.2.2.4. Formy zobowiązania dłużnego 49
1.2.2.5. Klasyfikacja zadłużenia państwa ze względu na termin zapadalności 51
1.2.2.6. Ukryty dług 52
1.3. Rodzaje i atrybuty upadłości państwa 53
1.3.1. Częściowa i kompletna upadłość państwa 54
1.3.2. Wewnętrzna i zewnętrzna upadłość państwa 54
1.3.3. Zdolność do spłaty i chęć do spłaty 57
1.3.4. Kryzys płynności i kryzys wypłacalności 58
1.3.5. Przejawy upadłości państwa 59
1.3.6. Repudiacja 61
1.3.7. Czas trwania i powtarzalność upadłości państwa 62
1.4. Upadłość państwa a upadłość podmiotu prywatnego 63
1.4.1. Upadłość podmiotu prywatnego 64
1.4.2. Specyfika upadłości państwa 66
Rozdział 2. Upadłość państwa w perspektywie historycznej 73
2.1. Cykle upadłości państwa 74
2.2. Niewypłacalność państw od czasów starożytnych do drugiej wojny światowej 80
2.2.1. Bankructwa suwerenów od starożytności do wojen napoleońskich 81
2.2.1.1. Średniowiecze 81
2.2.1.2. Okres nowożytny 84
2.2.2. Zadłużenie i niewypłacalność państw w XIX wieku 87
2.2.2.1. Specyfika fal zadłużenia po wojnach napoleońskich 88
2.2.2.2. XIX-wieczni bankruci 90
2.2.2.3. Nowoczesnanie wierzycieli wobec niewypłacalnych państw 92
2.2.3. Przypadki upadłości państwa w dwudziestoleciu międzywojennym 95
2.2.3.1. Specyfika zadłużenia i upadłości państw po pierwszej wojnie światowej 96
2.2.3.2. Repudiacja Rosji Radzieckiej 99
2.2.3.3. Obfita depresja 100
2.3. Epizody upadłości państwa od drugiej wojny światowej do kryzysu
zadłużeniowego lat osiemdziesiątych XX wieku 102
2.3.1. Zadłużenie i upadłość państw w okresie powojennym 102
2.3.2. Kryzys zadłużeniowy lat osiemdziesiątych XX wieku 105
2.3.2.1. Przyczyny kryzysu 105
2.3.2.2. Wybuch i przebieg kryzysu 109
2.4. Specyfika upadłości państwa po 1990 roku 112
2.4.1. Rynki finansowe w ostatniej dekadzie XX wieku 113
2.4.2. Od tequila crisis do upadłości Argentyny 118
2.4.2.1. Meksyk 1994 119
2.4.2.2. Azja Południowo-Wschodnia 1997 121
2.4.2.3. Rosja 1998 124
2.4.2.4. Pozostali „ suwerenni bankruci" ostatniej dekady XX wieku 125
2.4.2.5. Argentyna 2001–2014 127
2.4.3. Kryzys finansowy 2007–2008 i upadłość państwa w XXI wieku 130
2.4.3.1. Islandia 131
2.4.3.2. Kryzys zadłużeniowy państw strefy euro 133
Rozdział 3. Przyczyny upadłości państwa 136
3.1. Przyczyny o charakterze ekonomicznym 137
3.1.1. Nieodpowiednia struktura zadłużenia i kryzys płynności 138
3.1.1.1. Niedopasowanie walutowe 139
3.1.1.2. Niedopasowanie terminów zapadalności 142
3.1.2. Nadmierne zadłużenie i kryzys wypłacalności 146
3.1.3. Załamanie gospodarcze 151
3.2. Przyczyny o charakterze politycznym 154
3.2.1. Błędy w polityce gospodarczej 156
3.2.1.1. Nadmierna ekspansja fiskalna 156
3.2.1.2. Polityka kursowa 157
3.2.1.3. Błędna polityka inwestycyjna 158
3.2.1.4. Zbyt liberalna polityka handlowa 159
3.2.1.5. Słabość instytucji 159
3.2.1.6. Ucieczka kapitału 160
3.2.2. Uznanie długu za bezprawny i koncepcja odious debt 161
3.2.3. Pozostałe polityczne przyczyny upadłości państwa 164
3.3. Wpływ zachowania wierzycieli na wypłacalność państw 167
3.4. Prawdopodobieństwo upadłości państwa 168
3.4.1. Szacowanie prawdopodobieństwa upadłości państwa 169
3.4.2. Determinanty upadłości państwa – przegląd wybranych wskaźników 176
Rozdział 4. Konsekwencje upadłości państwa 181
4.1. Pojęcie kosztów upadłości państwa 182
4.2. Ekonomiczne koszty upadłości dla państwa-dłużnika 185
4.2.1. Reputacja i dostęp do rynków finansowych 185
4.2.1.1. Ograniczenie dostępności kapitału 186
4.2.1.2. Wyższe koszty pozyskania kapitału 190
4.2.1.3. Ograniczenie dopływu inwestycji zagranicznych 192
4.2.2. Spadek obrotów handlowych 194
4.2.3. Spowolnienie gospodarcze 195
4.3. Polityczne koszty upadłości dla państwa-dłużnika 200
4.3.1. „Supersankcje" i ograniczenie suwerenności państwa-dłużnika 201
4.3.1.1. Dyplomacja kanonierek 206
4.3.1.2. Przejęcie kontroli nad finansami państwa przez wierzycieli 208
4.3.1.3. Konfiskata majątku dłużnika 209
4.3.1.4. Sankcje handlowe 210
4.3.2. Wpływ upadłości na politykę makroekonomiczną i zagraniczną państwa 211
4.3.3. Pozostałe polityczne koszty upadłości państwa 213
4.4. Konsekwencje upadłości państwa dla wierzycieli 214
Rozdział 5. Działania na rzecz łagodzenia skutków
, a także przeciwdziałania upadłości państwa 218
5.1. Progresywnanie upadłościowe dla państw – uwagi wstępne 219
5.2. Techniki restrukturyzacji i redukcji zadłużenia 222
5.2.1. Restrukturyzacja zadłużenia 224
5.2.1.1. Debt rescheduling 224
5.2.1.2. Konwersja zadłużenia 226
5.2.1.3. Refinansowanie zadłużenia 230
5.2.2. Redukcja i umorzenie zadłużenia 230
5.2.3. Bailout 232
5.3. Rola międzynarodowych instytucji finansowych 233
5.3.1. Międzynarodowy Fundusz Walutowy 234
5.3.1.1. Pomoc kredytowa MFW 236
5.3.1.2. MFW jako pożyczkodawca ostatniej instancji 238
5.3.2. Klub Paryski 239
5.3.3. Klub Londyński 244
5.3.4. Międzynarodowe organizacje finansowe wobec kryzysu
zadłużeniowego lat osiemdziesiątych XX wieku 247
5.3.4.1. Uzgodnione finansowanie dodatkowe 248
5.3.4.2. Plan Bakera 249
5.3.4.3. Plan Brady’ego 250
5.3.4.4. Renegocjacja zadłużenia państw Europy Środkowej i Wschodniej 252
5.4. Koncepcje usprawnienia cyklu restrukturyzacji zadłużenia
w formie obligacji 253
5.4.1. Propozycje rozwiązań statutowych 254
5.4.1.1. Wczesne koncepcje usprawnienia cyklu restrukturyzacji zadłużenia 254
5.4.1.2. Koncepcje międzynarodowego reżimu upadłościowego z lat 1995–2000 256
5.4.1.3. Sovereign Debt Restructuring Mechanism 258
5.4.1.4. Abitraż Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów
Inwestycyjnych (ICSID) 259
5.4.2. Rynkowe mechanizmy rozwiązywania kwestii upadłości państwa 260
5.4.2.1. Klauzule wspólnego działania 261
5.4.2.2. Innowacje finansowe w instrumentach dłużnych 265
5.5. Inicjatywy na rzecz oddłużenia państw najbiedniejszych 266
5.5.1. Inicjatywa na rzecz silnie zadłużonych biednych państw (HIPC Initiative) 267
5.5.2. Inicjatywa na rzecz umorzenia długu wielostronnego (MDRI) 270
5.6. Działania podjęte po kryzysie finansowym 2007–2008 i kryzysie
zadłużeniowym w strefie euro 273
5.7. Zarządzanie zadłużeniem – polityka państwa-dłużnika 275
Zakończenie – wnioski końcowe 279
Wykaz skrótów 289
Bibliografia 291
Indeks nazwisk 323
Spis wykresów i tabel 331
