Jesienią 1945 r. W szeregach Okręgu Białostockiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego zaprzysiężonych pozostawało około 10 tysięcy ludzi. Były to silne organizacyjnie i ideowo struktury podziemia niepodległościowego, korzystające z szerokiego wsparcia ludności cywilnej.
Ostatni żołnierze i dowódcy NZW na Białostocczyźnie ginęli w walce lub w więziennych kazamatach w latach 1952-1954. Niektórzy pozostawali w ukryciu przez kilka lat, decydując się na ujawnienie dopiero w latach 1955-1956.,,Czarna legenda" niepodległościowego podziemia do dnia dzisiejszego funkcjonuje w postaci stereotypów wykonanych przez PRL-owską propagandę.
Poniższy wielki album - 652 strony, wydany na papierze kredowym - przypomina na nowo losy zapomnianych wyklętych. Publikacja, zawierająca kilkaset fotografii i dokumentów i pokazująca kilkaset postaci, jest efektem badań archiwalnych Autora, któremu udało się dodatkowo dotrzeć do ostatnich żyjących żołnierzy białostockiego NZW, a zwykle rodzin poległych i zmarłych bohaterów.
Autor ukazuje nam strukturę Okręgu Białostockiego NZW - Komendę Okręgu oraz kolejne Komendy Powiatu, poznajemy dowódców, żołnierzy, łączników, wywiadowców oraz inne osoby funkcyjne, żeby wreszcie przejść do działu dotyczącego 3.
Wileńskiej Brygady NZW dowodzonej przez kpt. Romualda Rajsa ps.,,Bury".
