Rozdział 1
Starość i migracje jako wyzwania demograficzne XXI wieku 14
1.1. Starość i starzenie się jako przedmiot refleksji socjologicznej 14
1.1.1. Starzenie się jako globalny proces demograficzny XX i XXI wieku 14
1.1.2. Dlaczego społeczeństwa się starzeją? 18
1.1.3. Portret demograficzny osób starszych w Polsce 20
1.1.4. Relacje międzygeneracyjne – solidarność, napięcia i konflikty 22
1.1.5. Relacje międzygeneracyjne a opieka rodzinna nad osobami starszymi 31
1.2. Migracje i opieka nad osobami starszymi
w transnarodowych przestrzeniach społecznych 36
1.2.1. Relacje transnarodowe i transnarodowe przestrzenie społeczne 37
1.2.2. Transnarodowość, starość i opieka 44
1.3. Podsumowanie 52
Rozdział 2
Starość, relacje międzygeneracyjne i migracje a metodologia badań własnych 53
2.1. Metoda etnograficzna w badaniu migracji, starości i relacji
międzygeneracyjnych 53
2.1.1. Etnografia w badaniach starości i relacji międzygeneracyjnych 56
2.2. Etnografia wielostanowiskowa 58
2.2.1. Transnarodowość i nacjonalizm metodologiczny 58
2.2.2. Etnografia wielostanowiskowa a badania własne 59
2.2.3. Uzasadnienie wyboru „stanowisk" do badań etnograficznych 60
2.2.4. Etapy realizacji badań terenowych, strategie doboru próby
i zaimplementowane techniki badawcze 69
2.3. Podsumowanie 74
Rozdział 3
Polska kultura opieki i migracji 77
3.1. Kultura opieki rodzinnej w Polsce. Systemowy i kulturowy kontekst relacji
międzygeneracyjnych w rodzinie 79
3.2. Praktyka opiekowania się wnukami 87
3.3. Opieka dorosłych dzieci nad starymi rodzicami 91
3.4. Kultura opieki rodzinnej (stacjonarnej) w Polsce 94
3.5. Migracje jako strategia zapewniania bezpieczeństwa socjalnego rodziny 99
3.6. Kultura migracji, strategie migracyjne a opieka i bezpieczeństwo socjalne
rodziny 107
3.7. Podsumowanie 110
Rozdział 4
Transnarodowa sieć rodzinna.
Migranci i ich starsi rodzice 112
4.1. Historie migracyjne, motywacje i strategie mobilności międzynarodowej 113
4.1.1. Częstotliwość i długość pobytu migrantów w Polsce 119
4.1.2. Motywacje, decyzje migracyjne
, a także zarządzanie transnarodowym życiem 121
4.2. Transnarodowa sieć rodzinna. Warunki życia badanych migrantów 125
4.2.1. Sytuacja społeczno-ekonomiczna badanych migrantów 125
4.2.2. Struktura, warunki życia i dynamika rodzin badanych migrantów 129
4.3. Warunki życia rodziców migrantów 134
4.4. Podsumowanie 140
Rozdział 5
Transnarodowa kultura opieki – praktyki społeczno-kulturowe,
postawy i konsekwencje realizacji zobowiązań rodzinnych 141
5.1. Bieg życia jednostki a dynamika zobowiązań międzygeneracyjnych.
Wsparcie rodzinne w perspektywie starszych rodziców 142
5.1.1. Pomoc rodziców udzielana migrującym i niemigrującym dzieciom 146
5.2. Pomoc rodzicom udzielana poprzez dzieci.
Podział prac opiekuńczych pomiędzy rodzeństwem 152
5.3. Rozmiary opieki transnarodowej 155
5.3.1. Monitoring sytuacji życiowej rodziców badanych migrantów.
nowe technologie komunikacyjne w życiu transnarodowej rodziny 156
5.3.2. Pomoc rzeczowa, użyteczna pomoc domowa, wsparcie w sprawach
urzędowych, a także opieka osobista 163
5.3.3. Opieka osobista 165
5.3.4. Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych 167
5.3.5. Praktyczna pomoc domowa 167
5.3.6. Pomoc finansowa 169
5.3.7. Podział prac opiekuńczych w sieci rodzinnej 171
5.4. Polska kultura opieki –
modyfikacje w transnarodowych przestrzeniach społecznych 173
5.5. Konsekwencje realizacji zobowiązań rodzinnych.
Migranci w Islandii i ich starzy rodzice w Polsce 179
5.5.1. Wsparcie społeczne, ambiwalencje i nierówności 184
5.6. Podsumowanie 187
Zakończenie.
W kierunku transnarodowego systemu opieki międzygeneracyjnej 190
Bibliografia 202
Spis tabel 219
Spis rycin 220
Aneks – Lista informatorów 221
Nota o Autorze 226