Tytuł Zwalczanie karteli w prawie antymonopolowym i karnym Autor Małgorzata Król-Bogomilska Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-645-7 Rok wydania 2013 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 512 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów 13
Od Autorki 15
Rozdział 1
Wprowadzenie 17
1.1. Uwagi wstępne 17
1.2. U źródeł współczesnego prawa konkurencji 19
1.3. Czy Europa pójdzie w ślady Ameryki? 21
1.4. W obliczu wzrastającej liczby państw dokonujących kryminalizacji
naruszeń kartelowych 24
1.5. Cele opracowania i pytania badawcze 26
1.6. Płaszczyzny i metody badawcze 29
1.6.1. Płaszczyzny badawcze 29
1.6.2. Metody badawcze 35
1.7. Kwestie terminologiczne 36
Rozdział 2
Zwalczanie karteli –
problematyka prawno-ekonomiczna 43
2.1. Porozumienie kartelowe jako forma walki rynkowej 43
2.2. Rywalizacja rynkowa z zastosowaniem innych metod 45
2.3. Ekonomiczne źródła rozwoju prawa kartelowego 47
2.4. Ekonomiczne (i nie tylko) podstawy definicji naruszeń kartelowych 49
2.5. Znaczenie nurtu ekonomizacji w praktyce wykorzystywania prawa konkurencji 51
Rozdział 3
Podstawy odpowiedzialności za naruszenia kartelowe… w unijnym i polskim
prawie antymonopolowym 55
3.1. Porozumienie kartelowe jako delikt administracyjny 55
3.2. Rozwój prawa kartelowego 58
3.3. Zróżnicowanie źródeł prawa we współczesnym prawie konkurencji 67
3.4. Zakaz porozumień kartelowych 74
3.5. Pojęcie przedsiębiorcy i związku przedsiębiorców 76
3.6. Pojęcie i rodzaje porozumień kartelowych 85
3.7. Wyłączenia spod zakazu porozumień kartelowych 96
3.8. Porozumienia kartelowe a zachowania paralelne 98
3.9. Zbieg przepisów o zakazie porozumień i o zakazie nadużycia pozycji
dominującej 101
Rozdział 4
Szczególne formy uczestnictwa w porozumieniach kartelowych 102
4.1. Dostatek form udziału w porozumieniu kartelowym 102
4.2. Pomocnictwo jako forma współdziałania w porozumieniu kartelowym
(facilitator liability) 105
4.3. Odpowiedzialność biernego uczestnika uzgodnień kartelowych 115
4.4. Wnioski 121
Rozdział 5
Podmiotowe umiejscowienie odpowiedzialności za naruszenia kartelowe 123
5.1. Odpowiedzialność za naruszenia w ramach grupy kapitałowej
(parental liability) 123
5.2. Odpowiedzialność następcy prawnego (successor liability) 141
Rozdział 6
Sankcje administracyjne, penalne i cywilne… z tytułu naruszeń kartelowych
w unijnym i polskim prawie antymonopolowym 149
6.1. Sankcje administracyjne 149
6.2. Sankcje penalne 161
6.3. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w nowoczesnaniach
ugodowych w sprawach kartelowych prowadzonych przez Komisję 194
6.4. Dobrowolne poddanie się karze w świetle projektu polskiej ustawy
o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów 196
6.5. Sankcje cywilnoprawne 197
6.6. Wnioski 201
Rozdział 7
Polityka łagodzenia kar (leniency) w sprawach kartelowych 204
7.1. Uwagi wstępne 204
7.2. Program leniency w Stanach Zjednoczonych 205
7.3. Zasady programu leniency w unijnym systemie prawa konkurencji 207
7.4. Zasady programu leniency w polskim systemie prawa konkurencji 210
7.5. Rosnąca ilość państw stosujących programy leniency 211
7.6. Działania zmierzające do harmonizacji programów leniency
w państwach UE 212
7.7. Zróżnicowanie zasad programów leniency
w państwach członkowskich UE 214
7.8. Poszukiwania nowych rozwiązań w państwach członkowskich UE 218
7.9. Zasady programu leniency w świetle projektu polskiej ustawy
o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów 222
7.10. Wnioski 223
Rozdział 8
Charakter sankcji penalnych w sprawach o administracyjne delikty
kartelowe… w świetle orzecznictwa strasburskiego i unijnego 225
8.1. Uwagi wstępne 225
8.2. Spór o charakter grzywien w sprawach antymonopolowych 228
8.3. Kierunki w orzecznictwie strasburskim 230
8.4. Kierunki w orzecznictwie sądów unijnych 241
8.5. Spór o klasyfikację czy o standardy 246
Rozdział 9
Przestępstwa kartelowe. Pomiędzy kryminalizacją tradycyjną a ukrytą 256
9.1. Uwagi wstępne 256
9.2. Amerykańskie korzenie kryminalizacji w sprawach kartelowych 258
9.3. Sankcje karne w niektórych krajowych systemach prawa konkurencji
a prawo unijne 271
9.4. Podstawy kryminalizacji naruszeń kartelowych w wybranych
państwach Unii Europejskiej 276
9.5. Przestępstwo zmowy przetargowej w polskim systemie prawa karnego 334
9.6. Penalizacja naruszeń kartelowych osób fizycznych
w trybie administracyjnym w świetle polskiego projektu ustawy
z 21 listopada 2012 r. 340
9.7. Czy warto iść w stronę kryminalizacji naruszeń kartelowych? 342
9.8. Wnioski 354
Rozdział 10
Zbieg podstaw odpowiedzialności w sprawach kartelowych… a zasada
proporcjonalności i zasada ne bis in idem 360
10.1. Uwagi wstępne 360
10.2. Główne warianty zbiegu podstaw odpowiedzialności związanej
z sankcjami penalnymi 362
10.3. Zbieg odpowiedzialności cywilnej z „penalną" 363
10.4. Reasumpcja postępowania a zasada ne bis in idem 364
10.5. Zasada proporcjonalności i zasada ne bis in idem 366
10.6. Zbieg podstaw odpowiedzialności powiązany z zastosowaniem
prawa unijnego 373
10.7. Zbieg podstaw odpowiedzialności w systemie paralelnych kompetencji
organów państw członkowskich Unii Europejskiej 388
10.8. Zbieg podstaw odpowiedzialności w krajowym systemie prawa 391
10.9. Wnioski 409
Rozdział 11
Perspektywy współpracy na rzecz kryminalizacji karteli po wejściu
w życie Traktatu z Lizbony 418
11.1. Uwagi wstępne 418
11.2. Ewolucja zasad współpracy w sprawach karnych
w świetle postanowień TFUE 420
11.3. Możliwości kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym
w obrębie dawnego I filaru – przed Traktatem z Lizbony 426
11.4. Możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli w ramach współpracy
państw UE w sprawach karnych w obrębie dawnego III filaru –
przed Traktatem z Lizbony 428
11.5. Współczesne perspektywy kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym 433
11.6. Współczesne możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli
w ramach współpracy państw UE w sprawach karnych 434
11.7. Przyszłe funkcje Prokuratury Europejskiej a możliwości rozszerzenia
jej kognicji na zwalczanie karteli 444
11.8. Wnioski 446
Rozdział 12
Programy zgodności (compliance) – nowa forma zapobiegania kartelom 448
12.1. Istota i cele programów zgodności 448
12.2. Ergonomiczne aspekty programów zgodności w przedsiębiorstwach 451
12.3. Rozwój programów zgodności 452
12.4. Wpływ programów zgodności na rozmiar kary w świetle orzecznictwa
unijnego 460
Podsumowanie i wnioski końcowe 464
I. W poszukiwaniu nowych rozwiązań prawnych –
perspektywy kryminalizacji karteli 464
II. Potrzeba użycia w prawie antymonopolowym dorobku
prawa karnego dotyczącego postaci zjawiskowych 468
III. Potrzeba wypracowania zasad dotyczących podmiotowego
umiejscowienia odpowiedzialności za naruszenia prawa konkurencji 470
IV. Potrzeba umocnienia gwarancyjnej funkcji zasad używania
kar pieniężnych 472
V. Leniency 473
VI. Uwagi krytyczne nt. Zasady ne bis in idem w prawie unijnym 474
VII. Nierozwiązane problemy zbiegu odpowiedzialności za przestępstwa
i delikty administracyjne w prawie krajowym 478
VIII. Perspektywy kryminalizacji karteli po Traktacie z Lizbony 480
IX. Perspektywy dochodzenia odszkodowań poprzez podmioty pokrzywdzone
praktykami kartelowymi 481
X. Przyszłość zwalczania karteli należy do compliance 482
XI. Dalszy rozwój współpracy międzynarodowej 482
Bibliografia 484
Summary 508
Od Autorki 15
Rozdział 1
Wprowadzenie 17
1.1. Uwagi wstępne 17
1.2. U źródeł współczesnego prawa konkurencji 19
1.3. Czy Europa pójdzie w ślady Ameryki? 21
1.4. W obliczu wzrastającej liczby państw dokonujących kryminalizacji
naruszeń kartelowych 24
1.5. Cele opracowania i pytania badawcze 26
1.6. Płaszczyzny i metody badawcze 29
1.6.1. Płaszczyzny badawcze 29
1.6.2. Metody badawcze 35
1.7. Kwestie terminologiczne 36
Rozdział 2
Zwalczanie karteli –
problematyka prawno-ekonomiczna 43
2.1. Porozumienie kartelowe jako forma walki rynkowej 43
2.2. Rywalizacja rynkowa z zastosowaniem innych metod 45
2.3. Ekonomiczne źródła rozwoju prawa kartelowego 47
2.4. Ekonomiczne (i nie tylko) podstawy definicji naruszeń kartelowych 49
2.5. Znaczenie nurtu ekonomizacji w praktyce wykorzystywania prawa konkurencji 51
Rozdział 3
Podstawy odpowiedzialności za naruszenia kartelowe… w unijnym i polskim
prawie antymonopolowym 55
3.1. Porozumienie kartelowe jako delikt administracyjny 55
3.2. Rozwój prawa kartelowego 58
3.3. Zróżnicowanie źródeł prawa we współczesnym prawie konkurencji 67
3.4. Zakaz porozumień kartelowych 74
3.5. Pojęcie przedsiębiorcy i związku przedsiębiorców 76
3.6. Pojęcie i rodzaje porozumień kartelowych 85
3.7. Wyłączenia spod zakazu porozumień kartelowych 96
3.8. Porozumienia kartelowe a zachowania paralelne 98
3.9. Zbieg przepisów o zakazie porozumień i o zakazie nadużycia pozycji
dominującej 101
Rozdział 4
Szczególne formy uczestnictwa w porozumieniach kartelowych 102
4.1. Dostatek form udziału w porozumieniu kartelowym 102
4.2. Pomocnictwo jako forma współdziałania w porozumieniu kartelowym
(facilitator liability) 105
4.3. Odpowiedzialność biernego uczestnika uzgodnień kartelowych 115
4.4. Wnioski 121
Rozdział 5
Podmiotowe umiejscowienie odpowiedzialności za naruszenia kartelowe 123
5.1. Odpowiedzialność za naruszenia w ramach grupy kapitałowej
(parental liability) 123
5.2. Odpowiedzialność następcy prawnego (successor liability) 141
Rozdział 6
Sankcje administracyjne, penalne i cywilne… z tytułu naruszeń kartelowych
w unijnym i polskim prawie antymonopolowym 149
6.1. Sankcje administracyjne 149
6.2. Sankcje penalne 161
6.3. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w nowoczesnaniach
ugodowych w sprawach kartelowych prowadzonych przez Komisję 194
6.4. Dobrowolne poddanie się karze w świetle projektu polskiej ustawy
o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów 196
6.5. Sankcje cywilnoprawne 197
6.6. Wnioski 201
Rozdział 7
Polityka łagodzenia kar (leniency) w sprawach kartelowych 204
7.1. Uwagi wstępne 204
7.2. Program leniency w Stanach Zjednoczonych 205
7.3. Zasady programu leniency w unijnym systemie prawa konkurencji 207
7.4. Zasady programu leniency w polskim systemie prawa konkurencji 210
7.5. Rosnąca ilość państw stosujących programy leniency 211
7.6. Działania zmierzające do harmonizacji programów leniency
w państwach UE 212
7.7. Zróżnicowanie zasad programów leniency
w państwach członkowskich UE 214
7.8. Poszukiwania nowych rozwiązań w państwach członkowskich UE 218
7.9. Zasady programu leniency w świetle projektu polskiej ustawy
o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów 222
7.10. Wnioski 223
Rozdział 8
Charakter sankcji penalnych w sprawach o administracyjne delikty
kartelowe… w świetle orzecznictwa strasburskiego i unijnego 225
8.1. Uwagi wstępne 225
8.2. Spór o charakter grzywien w sprawach antymonopolowych 228
8.3. Kierunki w orzecznictwie strasburskim 230
8.4. Kierunki w orzecznictwie sądów unijnych 241
8.5. Spór o klasyfikację czy o standardy 246
Rozdział 9
Przestępstwa kartelowe. Pomiędzy kryminalizacją tradycyjną a ukrytą 256
9.1. Uwagi wstępne 256
9.2. Amerykańskie korzenie kryminalizacji w sprawach kartelowych 258
9.3. Sankcje karne w niektórych krajowych systemach prawa konkurencji
a prawo unijne 271
9.4. Podstawy kryminalizacji naruszeń kartelowych w wybranych
państwach Unii Europejskiej 276
9.5. Przestępstwo zmowy przetargowej w polskim systemie prawa karnego 334
9.6. Penalizacja naruszeń kartelowych osób fizycznych
w trybie administracyjnym w świetle polskiego projektu ustawy
z 21 listopada 2012 r. 340
9.7. Czy warto iść w stronę kryminalizacji naruszeń kartelowych? 342
9.8. Wnioski 354
Rozdział 10
Zbieg podstaw odpowiedzialności w sprawach kartelowych… a zasada
proporcjonalności i zasada ne bis in idem 360
10.1. Uwagi wstępne 360
10.2. Główne warianty zbiegu podstaw odpowiedzialności związanej
z sankcjami penalnymi 362
10.3. Zbieg odpowiedzialności cywilnej z „penalną" 363
10.4. Reasumpcja postępowania a zasada ne bis in idem 364
10.5. Zasada proporcjonalności i zasada ne bis in idem 366
10.6. Zbieg podstaw odpowiedzialności powiązany z zastosowaniem
prawa unijnego 373
10.7. Zbieg podstaw odpowiedzialności w systemie paralelnych kompetencji
organów państw członkowskich Unii Europejskiej 388
10.8. Zbieg podstaw odpowiedzialności w krajowym systemie prawa 391
10.9. Wnioski 409
Rozdział 11
Perspektywy współpracy na rzecz kryminalizacji karteli po wejściu
w życie Traktatu z Lizbony 418
11.1. Uwagi wstępne 418
11.2. Ewolucja zasad współpracy w sprawach karnych
w świetle postanowień TFUE 420
11.3. Możliwości kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym
w obrębie dawnego I filaru – przed Traktatem z Lizbony 426
11.4. Możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli w ramach współpracy
państw UE w sprawach karnych w obrębie dawnego III filaru –
przed Traktatem z Lizbony 428
11.5. Współczesne perspektywy kryminalizacji karteli na szczeblu unijnym 433
11.6. Współczesne możliwości działań na rzecz kryminalizacji karteli
w ramach współpracy państw UE w sprawach karnych 434
11.7. Przyszłe funkcje Prokuratury Europejskiej a możliwości rozszerzenia
jej kognicji na zwalczanie karteli 444
11.8. Wnioski 446
Rozdział 12
Programy zgodności (compliance) – nowa forma zapobiegania kartelom 448
12.1. Istota i cele programów zgodności 448
12.2. Ergonomiczne aspekty programów zgodności w przedsiębiorstwach 451
12.3. Rozwój programów zgodności 452
12.4. Wpływ programów zgodności na rozmiar kary w świetle orzecznictwa
unijnego 460
Podsumowanie i wnioski końcowe 464
I. W poszukiwaniu nowych rozwiązań prawnych –
perspektywy kryminalizacji karteli 464
II. Potrzeba użycia w prawie antymonopolowym dorobku
prawa karnego dotyczącego postaci zjawiskowych 468
III. Potrzeba wypracowania zasad dotyczących podmiotowego
umiejscowienia odpowiedzialności za naruszenia prawa konkurencji 470
IV. Potrzeba umocnienia gwarancyjnej funkcji zasad używania
kar pieniężnych 472
V. Leniency 473
VI. Uwagi krytyczne nt. Zasady ne bis in idem w prawie unijnym 474
VII. Nierozwiązane problemy zbiegu odpowiedzialności za przestępstwa
i delikty administracyjne w prawie krajowym 478
VIII. Perspektywy kryminalizacji karteli po Traktacie z Lizbony 480
IX. Perspektywy dochodzenia odszkodowań poprzez podmioty pokrzywdzone
praktykami kartelowymi 481
X. Przyszłość zwalczania karteli należy do compliance 482
XI. Dalszy rozwój współpracy międzynarodowej 482
Bibliografia 484
Summary 508
