Przystępując do tworzenia niniejszej monografii autorzy chcieli poszukiwać odpowiedzi na pytanie, czy istnieje część wspólna zbiorów wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, refleksji nad jej zawartością i implikacji ewentualnego istnienia. Intuicja podpowiadała nam, iż badanie trzech systemów – sui generis perspektywa makro, mezo i mikro może jednocześnie wzbogacić naszą wiedzę o społecznościach (międzynarodowej, europejskiej i krajowych) rządzonych prawem, jak także o prawie. Weryfikacja tej tezy pokazała, iż część wspólna zbiorów wartości istnieje wskaże, a nasza intuicja badawcza (a może nadzieja) nie jest źródłem zawodu.
Od Redaktorów:
Kiedy w kwietniu 2017 r. Zapraszaliśmy Członków Grupy Polskiej Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego do udziału w Konferencji na temat „Wspólnych wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego" kierowaliśmy się przeróżnymi przesłankami merytorycznymi. Z jednej strony byliśmy (i nadal jesteśmy) przekonani,wyszczególniona materia jest uniwersalna i ponadczasowa. Z drugiej jednak uważaliśmy, że jest to materia polska, tyle że bardziej aktualna. Odbywając Konferencję w Polsce z udziałem polskich specjalistów prawa międzynarodowego daliśmy wyraz przekonaniu, iż ma ona miejsce w solidnym miejscu i czasie; wbrew poglądowi, że „Rzecz dzieje się w Polsce, czyli nigdzie..." (A. Jarry, Król Ubu czyli Polacy. Wyd. Fundacja innowacyjna Polska).
Oddając w Państwa ręce niniejszą monografię jesteśmy przekonani, że poruszana w niej problematyka jest nadal aktualna. Przypominamy więc zaproszenie, bo uważamy, iż wpierw Konferencją i dyskusją naukową, a następnie ich trwałym konsekwencją – to jest niniejszą monografią – zrealizowaliśmy zamierzony plan, że „krok po kroku" doszliśmy do celu. Jak podnosiliśmy bowiem w zaproszeniu wyważaniem otwartych drzwi byłoby przedstawianie katalogu albo omawianie aktualnych wydarzeń lub procesów, wpływających w widocznym stopniu na porządki społeczno-polityczno-gospodarcze w świecie (międzynarodowy – światowy, europejski i krajowe). Porządki te powiązane są sprzężeniem zwrotnym na jednej płaszczyźnie z wartościami, na drugiej pomiędzy sobą. Dlatego też zapraszając na Konferencję, a następnie do współtworzenia niniejszej monografii, chcieliśmy – wraz z Autorami – poszukiwać odpowiedzi na pytanie, czy istnieje część wspólna zbiorów wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, refleksji nad jej zawartością i implikacji ewentualnego istnienia. Intuicja podpowiadała nam, że badanie trzech systemów – sui generis perspektywa makro, mezo i mikro może jednocześnie wzbogacić naszą wiedzę o społecznościach (międzynarodowej, europejskiej i krajowych) rządzonych prawem, jak również o prawie. Weryfikacja tej tezy pokazała, że część wspólna zbiorów wartości istnieje wskaże, a nasza intuicja badawcza (a może nadzieja) nie jest źródłem zawodu.
Zanegowanie aneksją Krymu zasad Karty NZ, skala systematycznych i systemowych naruszeń praw człowieka w konfliktach zbrojnych, Brexit, zapowiedź Prezydenta Trumpa o odrzuceniu „wilsonizmu" i wyborze „jacksonizmu", wielki o wartości ustrojowe w państwach członkowskich Unii Europejskiej etc., etc. Nakazały poszukiwanie wartości i dyskusję o nich. Jako społeczność podjęliśmy to wyzwanie, a najróżniejsze punkty widzenia na tematy szczegółowe, przedstawiamy, koncentrując się wokół następujących osi dyskusji:
- katalogi wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego;
- pytania o część wspólną zbiorów wartości (czy wartości są składową systemów, czymają międzysystemowy czy transsystemowy charakter);
- jakie interakcje zachodzą między zbiorami wartości;
- jakie są zewnątrzsystemowe czynniki i warunki implementacji wartości (czy i jak system prawa międzynarodowego wpływa na implementację wartości europejskich i analogicznie w relacjach systemy - wartości wewnątrzsystemowe);
- i w końcu, jakie są zagrożenia dla wartości i zagrożenia pochodne wartościom.
Mamy nadzieję, że publikacja będzie – niekońcową cezurą w dyskusji o powyższych zagadnieniach, źródłem inspiracji i punktem odniesienia refleksji prawniczej.
w imieniu redaktorów – prof. Dr hab. Jerzy Menkes
