Polacy i Litwini – tak bliscy, a bywało, iż tak dalecy. Poprzez setki lat w braterskich uściskach, ale też w sporach pełnych podejrzeń – mimo to sobie potrzebni. Najpierw z powodu zagrożenia ze strony zakonu krzyżackiego, a potem państwa moskiewskiego.
stwarzający od 1569 roku jedną Rzeczpospolitą Obojga Narodów, różnie pojmowaną przez historyków litewskich i polskich. Poprzez wieki wspólne dzieje i czas zacierały różnice. Elementem cementującym była polskość: język, kultura, instytucje polityczne, obyczajowość.
Jednak w dobie idei państw narodowych w XIX wieku spoiwo to momentalnie zwietrzało. Aby odrodzić się jako państwo niezależne, Litwa nacjonalistyczna musiała rozerwać ów kokon polskości. Chciała sięgnąć jak najgłębiej w dzieje, by dowieść nie tylko swojej samodzielności, ale także wielkości.
Postać Jagiełły, który doprowadził do unii w Krewie 1385 roku ze sławnym applicare, jest rysowana przez wielu historyków litewskich w ciemnych kolorch i kontrastuje z jasnym obrazem sporych książąt Witolda Kiejstutowicza, Giedymina, Mendoga, Olgierda.
Jerzy Besala przygląda się dziejom ziem litewskich, skupiając się na terenach dawnej Auksztoty i Żmudzi, które obecnie zajmuje Litwa – od przeciętniewiecza, poprzez czasy Jagiellonów i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, po rozbiory i XX wiek.
Barwnie przybliża niewiele znane fakty, miejsca i postaci, które miały istotne znaczenie dla państwa litewskiego i polskiego. Tytuł Ziemie litewskie. Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Tom 2 Autor Jerzy Besala Wydawnictwo Zysk i S-ka EAN 9788382027211 ISBN 9788382027211 Kategoria Historia\Historia Powszechna linia Tam kiedyś była Rzeczpospolita liczba stron 600 Rok wydania 2023 Wydanie 1
