Ostatni tom kolekcji, w którym autorzy starali się uchwycić znaczące obszary XVIII stulecia - od saskich początków po oświeceniowo-romantyczny przełom. Teksty dotyczą problemów aksjologicznych w poezji późnego baroku, obecności tradycji biblijnej w języku poezji religijnej epoki, odnowie życia kościelnego i pogłębieniu świadomości wiernych, wychowaniu religijnym w kolegiach szlacheckich, wreszcie - literackich świadectw postaw wobec deizmu.
Osobne studium poświęcono świadomości wyznaniowej najwybitniejszego poety drugiej połowy XVIII w. - Ignacego Krasickiego. Dwie rozprawy dotyczą Żydów mieszkających w Pierwszej Rzeczypospolitej: transformacji religijnej w środowiskach żydowskich w XVIII w.
oraz kwestii żydowskiej w oświeceniowych sporach o wartości - tak jak została ona ujęta w złożonym i niejednoznacznym pisarstwie Juliana Ursyna Niemcewicza. Tom zamyka studium, w którym na przykładzie dzieł literackich wczesnego romantyzmu pokazano, jak najważniejsze problemy aksjologiczne stulecia rysują się w oczach przedstawicieli następnej epoki.
Dwunastotomowa seria monografii,,Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości" demonstruje dziedzictwo kulturowe XV-XVIII wieku jako nierozłączną, ale oryginalną część kultury europejskiej.
Celem badawczym jest rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i religijnych, a także ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym oryginalnej struktury aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych.
Teksty kultury są badane w perspektywie wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje literacko-estetyczne, polityczne, religijne.
W intensywnym dialogu kultura Rzeczypospolitej przejawia nie tylko absorpcyjność na nowe idee, ale także kreatywność i dynamikę działania na obszarze Europy. Powyższy opis pochodzi od wydawcy.
