Kategorie to jeden z podstawowych tekstów dla wszystkich studiujących filozofię, a w szczególności filozofię starożytną, pierwsza wykładnia zachodniej ontologii, czyli nauki o najogólniejszych cechach każdego bytu oraz o sposobach opisu tych cech.
Od niego początkuje się nieraz wykład myśli Arystotelesa. Analityki pierwsze i Analityki wtóre to wykładnia Arystotelesowskiej logiki, która stanowi rozwinięcie jego nauki o poznaniu i o najogólniejszych cechach bytu.
Wartość obu analityk nie przeminęła do teraz. Każda niepołączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo liczba, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie - tą listą dziesięciu kategorii Arystoteles wyznaczył filozofii horyzont zapytywania o naturę rzeczywistości.
Czy to badając samo urządzenie świata, czy także zgłębiając strukturę myślenia podmiotu, również analizując gramatykę języków naturalnych i nienaturalnych, filozofowie i naukowcy od ponad dwóch tysięcy lat posługują się terminem kategoria na usystematyzowanie różnorodności przedmiotu swoich badań.
Pierwszym myślicielem, który przedstawił systematyzację wszelkich rodzajów bytu, był Arystoteles. Arystotelesa uważa się powszechnie za fundatora logiki i pierwszego filozofa, który opracował formalne reguły wnioskowania i naukowego opisu świata.
Jego pisma dotyczące zasad myślenia do dziś stanowią niewyczerpane źródło inspiracji. Dla współczesnego czytelnika bez dwóch zdań niebanalny będzie fakt, iż Arystoteles nie odróżniał jeszcze pytania o byt od analizy samego języka.
dzięki czemu jego pisma stanowią być może najlepszy istniejący dowód na to, jak wyjątkowo nasze rozumienie świata jest zapośredniczone w kategoriach języka, którym mówimy.
