Tytuł Zarządzanie ryzykiem instytucji finansowych Autor John C. Hull Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN Tłumaczenie Bartosz Sałbut ISBN 978-83-01-21882-9 Rok wydania 2021 Wydanie 2 ilość stron 878 Format epub, mobi Spis treści Przedmowa do wydania polskiego XV Wstęp 1
ROZDZIAŁ 1. Wprowadzenie 5 1.1. Ryzyko a zwrot z inwestycji w przypadku inwestora 6 1.2. Granica wydajna 10 1.3. Model wyceny aktywów kapitałowych 13 1.4. Teoria arbitrażu cenowego 19 1.5. Ryzyko a zwrot w przypadku firm 19 1.6. Zarządzanie ryzykiem w instytucjach finansowych 23 Podsumowanie 26
CZEŚĆ I. Instytucje finansowe i ich transakcje 29
ROZDZIAŁ 2. Banki 31 2.1. Bankowość komercyjna 32 2.2. Kryteria kapitałowe w sytuacji małego banku komercyjnego 34 2.3. Ubezpieczanie depozytów 38 2.4. Bankowość inwestycyjna 39 2.5. Handel papierami wartościowymi 45 2.6. Potencjalne konflikty interesów w bankowości 46 2.7. Dzisiejsze obszerne banki 47 2.8. Warianty ryzyka ponoszonego przez banki 51 Podsumowanie 53
ROZDZIAŁ 3. Marki ubezpieczeniowe i plany emerytalne 56 3.1. Ubezpieczenie na życie 57 3.2. Ubezpieczenia rentowe 61 3.3. Tabele umieralności 64 3.4. Ryzyko długości życia i ryzyko umieralności 67 3.5. Ubezpieczenia majątkowe i od odpowiedzialności cywilnej 68 3.6. Ubezpieczenia zdrowotne 71 3.7. Pokusa nadużycia i selekcja negatywna 73 3.8. Reasekuracja 75 3.9. Wymagania kapitałowe 75 3.10. Warianty ryzyka podejmowanego poprzez marki ubezpieczeniowe 77 3.11. Regulacje 77 3.12. Plany emerytalne 80 Podsumowanie 84
ROZDZIAŁ 4. Fundusze powiernicze, fundusze ETF i fundusze hedgingowe 88 4.1. Fundusze powiernicze 88 4.2. Fundusze ETF 93 4.3. Zarządzanie aktywne a bierne 95 4.4. Regulacje funduszy ETF 97 4.5. Fundusze hedgingowe 99 4.6. Strategie użytkowane poprzez fundusze hedgingowe 105 4.7. Zwroty uzyskiwane poprzez fundusze hedgingowe 111 Podsumowanie 113
ROZDZIAŁ 5. Handel na rynkach finansowych 116 5.1. Rynki 116 5.2. Izby rozrachunkowe 118 5.3. Pozycje długie i niedługie na aktywach 119 5.4. Rynki instrumentów pochodnych 121 5.5. Charakterystyczne instrumenty pochodne 123 5.6. Nietradycyjne instrumenty pochodne 137 5.7. Opcje egzotyczne i produkty zestrukturyzowane 141 5.8. Zarządzanie ryzykiem – problemy 142 Podsumowanie 145
ROZDZIAŁ 6. Kryzys kredytowy z lat 2007–2008 151 6.1. Amerykański rynek nieruchomości 151 6.2. Sekurytyzacja 155 6.3. Straty 162 6.4. Co poszło nie tak? 163 6.5. Wnioski z kryzysu 165 Podsumowanie 166
ROZDZIAŁ 7. Wycena i analiza scenariuszowa świat neutralny względem ryzyka i świat rzeczywisty 170 7.1. Zmienność a ceny aktywów 171 7.2. Wycena neutralna względem ryzyka 172 7.3. Analiza scenariuszowa 178 7.4. Gdy trzeba czerpać z obu światów 179 7.5. Obliczenia w praktyce 180 7.6. Szacowanie procesów w czasie rzeczywistym 181 Podsumowanie 183
CZĘŚĆ II. Ryzyko rynkowe 185
ROZDZIAŁ 8. Jak instytucje finansowe radzą sobie z ponoszonym ryzykiem 187 8.1. Delta 187 8.2. Gamma 196 8.3. Vega 198 8.4. Theta 200 8.5. Rho 201 8.6. Obliczenia współczynników greckich 202 8.7. Rozwinięcia w szereg Taylora 203 8.8. Realia hedgingu 205 8.9. Hedging opcji egzotycznych 206 8.10. Analiza scenariusza 207 Podsumowanie 208
ROZDZIAŁ 9. Ryzyko stopy procentowej 212 9.1. Zarządzanie zyskiem netto z tytułu odsetek 213 9.2. Warianty stóp 216 9.3. Czas trwania 221 9.4. Wypukłość 224 9.5. Zastosowania ogólne 226 9.6. Nierównoległe zmiany krzywej rentowności 228 9.7. Analiza głównych składowych 233 9.8. Współczynniki gamma i vega 237 Podsumowanie 237
ROZDZIAŁ 10. Zmienność 241 10.1. Definicja zmienności 241 10.2. Zmienność implikowana 243 10.3. Czy dzienne zmiany procentowe zmiennych finansowych podlegają rozkładowi normalnemu? 246 10.4.
Prawo potęgowe 248 10.5. Monitoring zmienności dziennej 250 10.6. Wykładniczo ważona przeciętna ruchoma 253 10.7. Model GARCH(1,1) 255 10.8. Wybór modeli 257 10.9. Metody maksymalnego prawdopodobieństwa 257 10.10. Posługiwanie się modelem GARCH(1,1) w celu prognozowania przyszłej zmienności 264 Podsumowanie 267
ROZDZIAŁ 11. Korelacje i kopuły 272 11.1. Definicja korelacji 273 11.2. Monitorowanie korelacji 275 11.3. Macierze korelacji i kowariancji 277 11.4. Wielowymiarowe rozkłady normalne 279 11.5. Kopuły 281 11.6. Zastosowania w przypadku portfeli kredytów 288 Podsumowanie 293
ROZDZIAŁ 12. Wartość narażona na ryzyko i niedobór oczekiwany 298 12.1. Definicja VaR 298 12.2. Przykładowe obliczenia VaR 300 12.3. VaR a niedobór oczekiwany 302 12.4. Niedobór oczekiwany 303 12.5. Spójne wskaźniki ryzyka 303 12.6. Dobór parametrów do VaR 308 12.7. Miary krańcowe, dopełniające i składnikowe 313 12.8. Twierdzenie Eulera 314 12.9. Agregowanie wartości VaR i ES 315 12.10. Testy wsteczne 316 Podsumowanie 319
ROZDZIAŁ 13. Symulacja historyczna i teoria wartości arcytrudnych 323 13.1. Metodologia 323 13.2. Precyzja 330 13.3. Rozwinięcia 332 13.4. Problemy obliczeniowe 338 13.5. Teoria wartości arcytrudnych 338 13.6. Użycia teorii wartości skrajnych 342 Podsumowanie 344
ROZDZIAŁ 14. Metoda budowania modeli 348 14.1. Podstawowa metodologia 349 14.2. Uogólnienie 352 14.3. Przykład z użyciem czterech inwestycji 354 14.4. Struktury terminowe 356 14.5. Rozwinięcia procedury podstawowej 363 14.6. Wagi ryzyka i wrażliwości ważone 364 14.7. Innowacyjnanie w przypadkach braku liniowości 364 14.8. Budowanie modeli a symulacja historyczna 371 Podsumowanie 372
CZĘŚĆ III. Regulacje 377
ROZDZIAŁ 15 Bazylea I, Bazylea II i Solvency II 379 15.1. Powody regulacji działalności banków 379 15.2. Regulacje działalności banków przed 1988 r 381 15.3. Bazylea I 382 15.4. Rekomendacje G-30 386 15.5. Bilansowanie 387 15.6. Poprawka z 1996 r 390 15.7. Bazylea II 393 15.8. Kapitał z tytułu ryzyka kredytowego na mocy postanowień Bazylei II 395 15.9. Ryzyko operacyjne w Nowej Umowie Kapitałowej 405 15.10. Filar drugi – sprawowanie nadzoru 406 15.11. Filar trzeci – dyscyplina rynkowa 406 15.12. Solvency II 407 Podsumowanie 409
ROZDZIAŁ 16. Bazylea II.5, Bazylea III i inne zmiany wprowadzane po kryzysie 413 16.1. Bazylea II.5 414 16.2. Bazylea III 418 16.3. Obligacje kapitałowe 428 16.4. Metody typowe i SA-CCR 430 16.5. Ustawa Dodda-Franka 431 16.6. Przepisy w innych krajach 433 Podsumowanie 435
ROZDZIAŁ 17. Regulacje rynku derywatów OTC 439 17.1. Rozliczanie transakcji na rynkach OTC 439 17.2. Pokryzysowe zmiany w regulacjach 445 17.3. Skutki zmian 450 17.4. CCP i bankructwo 454 Podsumowanie 455
ROZDZIAŁ 18. Fundamentalny przegląd księgi handlowej 458 18.1. Kontekst sytuacyjny 458 18.2. Metoda typowa 461 18.3. Modele wewnętrzne 465 18.4. Księga handlowa a księga bankowa 470 Podsumowanie 471
CZĘŚĆ IV. Ryzyko kredytowe 473
ROZDZIAŁ 19. Szacowanie prawdopodobieństwa niewypłacalności 475 19.1. Ratingi kredytowe 475 19.2. Historyczne prawdopodobieństwa niewypłacalności 478 19.3. Stopy odzysku 480 19.4. Transakcje swapowe na zwłokę w spłacie kredytu 482 19.5. Spready kredytowe 488 19.6. Szacowanie prawdopodobieństw niewypłacalności na podstawie spreadów kredytowych 491 19.7. Porównanie szacunków prawdopodobieństw niewypłacalności 494 19.8. Szacowanie prawdopodobieństw niewypłacalności na podstawie cen kapitału własnego 500 Podsumowanie 503
ROZDZIAŁ 20. CVA i DVA 508 20.1. Ryzyko kredytowe w transakcjach na derywatach 509 20.2. CVA 510 20.3. Wpływ nowej transakcji 515 20.4. Ryzyko CVA 517 20.5. Ryzyko korelacji negatywnej 518 20.6. DVA 519 20.7. Kilka prostych przykładów 520 Podsumowanie 525
ROZDZIAŁ 21. Wartość narażona na ryzyko kredytowe 529 21.1. Macierz migracji ratingów 530 21.2. Model Vasiceka 532 21.3. Credit Risk Plus 534 21.4. CreditMetrics 537 21.5. Ryzyko spreadu kredytowego 540 Podsumowanie 544
CZĘŚĆ V. Zagadnienia inne 547
ROZDZIAŁ 22. Analiza scenariuszowa i stress-testy 549 22.1. Opracowywanie scenariuszy 549 22.2. Regulacje 557 22.3. Co zrobić z wynikami? 562 Podsumowanie 566
ROZDZIAŁ 23. Ryzyko operacyjne 569 23.1. Na czym polega ryzyko operacyjne? 571 23.2. Kategoryzacja ryzyka operacyjnego 572 23.3. Kapitał regulacyjny w ramach Bazylei II 574 23.4. Charakterystyczna metoda pomiarów 582 23.5. Zapobieganie stratom z tytułu ryzyka operacyjnego 584 23.6. Alokacja kapitału na poczet ryzyka operacyjnego 587 23.7. Użytkowanie prawa potęgowego 588 23.8. Ubezpieczenia 588 23.9. Ustawa Sarbanes–Oxley 590 Podsumowanie 591
ROZDZIAŁ 24. Ryzyko płynności 595 24.1. Ryzyko płynności w handlu 596 24.2. Ryzyko płynności finansowania 604 24.3. Czarne dziury płynności 614 Podsumowanie 622
ROZDZIAŁ 25. Zarządzanie ryzykiem modelu 626 25.1. Oczekiwania regulacyjne 627 25.2. Fizyka a finanse 634 25.3. Proste modele – kosztowne błędy 634 25.4. Stosowanie modeli w wycenie produktów charakterystycznych… będących przedmiotem aktywnego obrotu 637 25.5. Modele wyceny produktów podlegających mniej aktywnemu obrotowi 641 25.6. Rachunkowość 643 25.7. Co decyduje o popularności modelu wyceny? 644 25.8. Zagrożenia związane z tworzeniem modeli 644 Podsumowanie 646
ROZDZIAŁ 26. Kapitał ekonomiczny i RAROC 648 26.1. Definicja kapitału ekonomicznego 649 26.2. Elementy składowe kapitału ekonomicznego 651 26.3. Kształty rozkładów straty 653 26.4. Relatywne znaczenie rodzajów ryzyka 655 26.5. Agregowanie kapitału ekonomicznego 657 26.6. Alokacja kapitału ekonomicznego 660 26.7. Kapitał ekonomiczny Deutsche Banku 662 26.8. RAROC 663 Podsumowanie 665
ROZDZIAŁ 27. Zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstwa 668 27.1. Apetyt na ryzyko 669 27.2. Kultura ryzyka 676 27.3. Identyfikowanie najważniejszych źródeł ryzyka 680 27.4. Zarządzanie ryzykiem strategicznym 683 Podsumowanie 684
ROZDZIAŁ 28. Innowacje finansowe 686 28.1. Postęp technologiczny 687 28.2. Systemy płatności 691 28.3. Kredyty 695 28.4. Zarządzanie posiadajątkiem 699 28.5. Ubezpieczenia 701 28.6. Regulacje i zgodność 703 28.7. Jak instytucje finansowe powinny zareagować? 706 Podsumowanie 709
ROZDZIAŁ 29. Błędy w zarządzaniu ryzykiem, których należy unikać 712 29.1. Limity ryzyka 714 29.2. Zarządzanie pracownikami zawierającymi transakcje 717 29.3. Ryzyko płynności 720 29.4. Nauczki dla przedsiębiorstw spoza sektora finansowego 723 Podsumowanie 725
CZĘŚĆ VI. Aneksy 727 ANEKS A Częstotliwość składania stóp procentowych 729 ANEKS B Stopy zerowe, stopy forward i zerokuponowe krzywe rentowności 732 ANEKS C Wycena kontraktów terminowych rodzaju forward i futures 737 ANEKS D Wycena swapów 739 ANEKS E Wycena opcji europejskich 742 ANEKS F Wycena opcji amerykańskich 744 ANEKS G Rozwinięcia w szereg Taylora 747 ANEKS H Wartości i wektory własne 750 ANEKS I Analiza głównych składowych 752 ANEKS J Przekształcenia macierzy zmiany ratingów 753 ANEKS K Wycena swapów na zwłokę w spłacie kredytu 755 ANEKS L syntetyczne CDO i ich wycena 759 Odpowiedzi na pytania i ćwiczenia 762 Słowniczek terminów 816 Tablice dla skumulowanego rozkładu normalnego 842 Indeks 845