Kultowa powieść, która dała nazwę całemu pokoleniu Polaków urodzonych około roku 1920. Kolumbowie to pierwsza powojenna książka opowiadająca o młodych akowcach i ich codziennym życiu, ale także o tym, jak szli na śmierć w trakcie powstania warszawskiego.
O dwudziestolatkach zmuszonych do podejmowania niełatwych, nierzadko tragicznych decyzji. I angażujących się w walkę z Niemcami – początkowo spontanicznie, później w sposób zorganizowany. Bratny nie ograniczył się tylko do ukazania bohaterów w pracy konspiracyjnej.
W szczególnie sugestywny sposób opisał osobiste dramaty Jerzego, Kolumba, Zygmunta, Basi i Niteczki, opowiedział o ich miłościach skażonych cieniem wszechobecnej śmierci, o zwątpieniu i poświęceniu, o znikomych radościach – jakby na przekór okrutnej wojennej rzeczywistości.
Kolumbowie kochali życie – pod tym względem nie różnili się od współczesnej młodzieży. Choćby to przesądza o ponadczasowości tej prozy. Kolumb czuje, jak dzikie uniesienie jeży mu włosy. Z pogardliwą litością patrzy na przygiętego pod krzyżem Chrystusa: Biedaku, mądrzysz się, iż umarłeś za ludzkość, my potrafimy umierać za jednego kumpla.
Na postawie Kolumbów powstał serial telewizyjny z udziałem największych gwiazd polskiego kina.
