Humorystyczna powieść science fiction napisana przez francuskiego pisarza Julesa Verne'a. Opisuje eksperyment jednego z doktorów Ox i inspirowany jest prawdziwym lub domniemanym wpływem tlenu na żywe istoty.
Akcja powieści toczy się w wyimaginowanej wiosce Quiquendone we Flandrii Zachodniej, której obywatele określani są jako ludzie zamożni, rozsądni, rozważni, towarzyscy, z przeciętnym temperamentem, gościnni, życzliwi i gdzie choćby „psy nie gryzą, a koty nie drapią”.
Pewien naukowiec dr Ox przychodzi do władz i proponuje zbudowanie prekursorskiego systemu oświetlenia gazowego bez żadnych kosztów dla miasta. Oferta zostaje przyjęta z radością. Dr Ox i jego asystent Gédéon Ygène (których nazwiska tworzą słowo oxygène - „tlen”) proponują zastosowanie elektrolizy do rozdzielenia wody na wodór i tlen oraz pompowanie tych dwóch gazów oddzielnymi rurami do miasta.
Sekretnym planem lekarza jest jednak przeprowadzenie na dużą skalę eksperymentu dotyczącego wpływu tlenu na rośliny, zwierzęta i ludzi, dlatego przepompowuje nadmiar niewidzialnego i bezwonnego gazu przez wszystkie lampy.
Wzbogacone powietrze ma niezwykły wpływ na miasto. Przyspiesza wzrost roślin, powoduje podniecenie i zadziorność u zwierząt i ludzi. Ostatecznie podekscytowani mieszkańcy Quiquendone decydują się wyruszyć na wojnę z sąsiednią wioską Virgamen, aby pomścić dawne przestępstwo: w 1195 r.
krowa należąca do tego miasta odważyła się wejść na quiquendońskie pole i zjeść kilka kęsów ich trawy. Jednak, gdy armia była w drodze do bitwy, wypadek w fabryce doktora Oxa sprawia wymieszanie tlenu i wodoru, powodując ogromną eksplozję, która niszczy fabrykę.
Historia kończy się, gdy miasto powraca do swojego konwencjonalnego, powolnego i cichego stylu życia. Dr Ox i jego asystent, których nie było w zakładzie w chwili wypadku, zniknęli bez śladu. Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i francuskiej.
Version bilingue: polonaise et français.
