Książka Macieja Przybylskiego „Zamek i skała” to sprawne połączenie powieści historycznej i przygodowej. Akcja rozgrywa się przed wybuchem i w czasie powstania styczniowego, autor pokazuje historię nastoletniego Andrzeja rzuconego poprzez los w wir powstańczej zawieruchy. Wraz z nim czytelnik poznaje zwyczaje, a także codzienne obowiązki mieszkańców XIX-wiecznego dworu ziemiańskiego. Bohater doświadcza utraty domu, jest ścigany poprzez Kozaków i zagadkowego szpiega, tuła się wraz z kilkuletnią siostrą – oboje nie posiadają dachu nad głową. Akcja toczy się wartko, postaci są barwne, a wydarzenia historyczne i społeczne ukazane są umiejętnie.
Powieść nie tylko korzystnie wpisuje się w narodowe obchody 150. Rocznicy powstania styczniowego, ale także przypomina i na nowo przedstawia znaczenie słów: honor i Ojczyzna. Patriotyzm w wersji przedstawionej poprzez Macieja Przybylskiego jest nie tylko strawny,na ogół atrakcyjny. Obudowany korzystnymi, synestezyjnymi opisami, staje się wręcz pociągający. Tym zaś, co najcenniejsze, jest asygnowanie publikacji czytelnikowi w wieku gimnazjalnym. Wartościowych książek o tematyce historycznej dla młodych ludzi jest mało na rynku, a niniejsza może nie tylko wypełnić istniejące luki,ponadto – przez zainteresowanie ciekawie przedstawioną historią Polski – wpłynąć pozytywnie na umocnienie patriotyzmu w młodym pokoleniu.
