XXI wiek charakteryzuje się burzliwym rozwojem wszystkich sfer życia, odciska swoje znamię także na nauce, wykształceniu, edukacji. Pojęcie edukacja (z łac. Educatio – wychowanie)1 to „ogół procesów i oddziaływań, których celem jest zmienianie ludzi, najczęściej dzieci i młodzieży – odpowiednio do panujących w danym społeczeństwie ideałów i celów wychowawczych (…)".2 W obecnych czasach pojęcie edukacji interpretowane jest bardziej w kontekście szeroko rozumianych mechanizmów oświatowo-wychowawczych, w których skład wchodzą pojęcie wychowania, kształcenia i oświaty.3 Pedagogika XXI wieku pokazuje, iż edukacja nie musi być postrzegana w kategorii nudy, schematów, a wręcz przeciwnie, może łamać pojęcie kształcenia teoretycznego, podającego i stać nie tylko pasją lecz także inspiracją.4 Zmieniający się świat wymógł swoistą potrzebę spojrzenie w postępowy sposób na współczesne pojęcie kształcenia, wychowania, edukacji, których konsekwencją ma być człowiek przyszłości – kompetentny, mający ogrom wiedzy, doświadczenia, umiejętności, samodzielnego, twórczego myślenia i działania, potrafiący aktywnie reagować na wszystkie zmiany, umiejący znaleźć wyjście z sytuacji problemowej.
Podążając za myśleniem Adrei Folkierskiej „rzeczywiste kształcenie jest (a raczej powinno być) kształceniem otwierającym, a nie blokującym wysiłek myślenia. Jest to więc takie kształcenie, które uprzytamniając warunki każdej wiedzy, czyni ją problematyczną i niekonieczną".5 Czy mimo rozwoju, ładnych pedagogicznych ideałów edukacja zawsze spełnia taką funkcję? Czy w optymalny sposób podąża za zmieniającą się rzeczywistością, za potrzebami rynku pracy? Czy potrafi sprostać wizji człowieka przyszłości? Edukacja to termin szczególnie widoczny, dlaczego więc rozpatrywany jest w kategorii odchodzenia od normy w stronę ideologii, polityki, biurokracji? Co stanowi dzisiejsze wyzwanie edukacyjne? Odpowiedzi na to pytania będą poszukiwać autorzy tekstów zawartych w tegorocznym tomie monografii z XIII już z rzędu konferencji z cyklu „Edukacja XXI wieku" która została poświęcona szeroko rozumianej tematyce patologie edukacji w kontekście ideologii, polityki i biurokracji.
