W wyniku II wojny światowej, w 1945 roku świat został podzielony na dwie strefy wpływów, gdzie hegemonami stały się najsilniejsze militarnie w tym czasie państwa – Stany Zjednoczone i Związek Radziecki.
Różniły się one pomiędzy sobą szczególnie. USA były ostoją demokracji, kapitalizmu i wolnego rynku. ZSRR promował albo narzucał siłą internacjonalizm, gospodarkę centralnie planowaną oraz likwidację własności prywatnej.
W wyniku postanowień konferencji jałtańskiej (luty 1945), a następnie poczdamskiej (lipiec–sierpień 1945), w orbicie wpływów obu mocarstw znalazły się państwa europejskie. Pojałtański porządek świata, jego wyraźny podział najwymowniej określił Winston Churchill w 1946 roku w trakcie popularnego przemówienia w Fulton w stanie Missouri w USA.
Wobec nowego układu sił w stosunkach międzynarodowych były premier dużej Brytanii użył sformułowania „żelazna kurtyna", które od tej pory miało symbolizować podział świata na Europę Zachodnią i Europę Wschodnią
