Zróżnicowanie obszarów zdegradowanych i unikalność strategii ich odnowy powodują, iż literatura przedmiotu obfituje w szczegółowe analizy przykładów miast, które z sukcesem poradziły sobie z wyzwaniem lub poniosły porażkę.
Główne zasady i założenia rewitalizacji z znacznymi odniesieniami do praktyki sformułowano w podręcznikach akademickich równocześnie w USA, jak i w krajach europejskich. Zgodnie z kanoniczną dziś definicją P.
Robertsa i H. Sykesa rewitalizacja to kompleksowy cykl podporządkowany zintegrowanej wizji, który prowadzi do rozwiązania problemów potężnej przestrzeni w mieście poprzez trwałe zmiany w sferze ekonomicznej, technicznej, społecznej i środowiskowej.
Narastające od połowy XIX w. W wielu krajach problemy mieszkaniowe, społeczne, a potem powolny upadek dzielnic przemysłowych oraz miast monokulturowych, wymuszały poszukiwanie rozwiązań. W konsekwencji w każdym kraju systemowo podchodzącym do polityki wobec obszarów zdegradowanych wypracowano złożony, wieloaspektowy zestaw narzędzi terytorialnych, których przedmiotem oddziaływania są dzielnice miejskie znajdujące się w niekorzystnej sytuacji.
ponadto aparat sektora publicznego i jego partnerów w poszczególnych krajach okazywał się nieprzystosowany do sprostania temu wyzwaniu. W każdym przypadku doprowadziło to do mnożenia się podejmowanych ad hoc i post hoc prób organizowania przeróżnego typu podmiotów i angażowania ogromnych środków, których efektywność wypadała z zasady niekorzystnie.
w efekcie ocena ewolucji zmian w polityce wobec obszarów zdegradowanych i instrumentów, które znalazły użycie w rozwiązywaniu problemów tych obszarów, jest – obok licznych studiów przypadku – jednym z głównych tematów literatury naukowej poświęconej rewitalizacji w Europie i na świecie w ostatnich latach.
Mimo to nie udało się do tej pory w literaturze przedmiotu w syntetyczny sposób ująć teorii rewitalizacji. Celem monografii jest więc próba wypełnienia tej luki badawczej przez zbudowanie ramy teoretycznej do oceny instrumentów polityki rewitalizacyjnej niezależnie od jej bieżącego czy długoterminowego rozmiaru, a także krajowych uwarunkowań.
potrzebne do jego realizacji było wyodrębnienie uniwersalnych cech obszarów zdegradowanych (rozdział 1), a następnie – na podstawie rozmaitych podejść krajowych – głównego zestawu założeń o charakterze uniwersalnym (rozdział 2).
Początkowym punktem wyjścia dla procesu badawczego, którego niniejsza monografia jest wynikiem, była – często w publikacjach analizowana w kontekście problemów obszarów zdegradowanych – nieefektywność wykorzystania lokalnych czynników produkcji4.
Brak możliwości przezwyciężenia długoterminowego bezrobocia i ubóstwa mieszkańców, niski poziom inwestycji i słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw, porzucone nieruchomości czy odrapane kamienice to tylko kilka z przykładów jej widocznych powszechnie skutków.
Wychodząc od analizy przytoczonej literatury, sformułowano następującą hipotezę badawczą: H1: Uniwersalne właściwości obszarów zdegradowanych powodują nieefektywność użycia zlokalizowanych w nich czynników produkcji.
Hipoteza ta rozwija, usankcjonowaną w literaturze przedmiotu, tezę o nieefektywności rynku jako takiego na obszarach zdegradowanych. Żeby wyjaśnić cykl degradacji i uwięzienia w niej pewnych obszarów miast, należy sięgnąć głębiej, odwołując się do specyfiki rynków czynników produkcji, które stanowią składowe mechanizmu rynkowego w tych obszarach.
