[…] Zakończenie zimnej wojny miało zasadniczy wpływ na sytuację Bałkanów, wówczas bowiem nastąpiła zmiana względnie stałego układu bezpieczeństwa na rzecz wzrostu czynników, które destabilizowały ten układ.
Rozpad komunistycznej Jugosławii doprowadził do ustanowienia na Bałkanach nowych jednostek politycznych, z możliwością ich dalszej fragmentaryzacji. Przy czym uaktywnił się kolejny duży gracz, którego interesy strategiczne można identyfikować z Bałkanami, i którym stały się Stany Zjednoczone (obecne zresztą w tym regionie od zakończenia II wojny światowej).
stanowczym celem monografii jest analiza działalności prowadzonej na Bałkanach w XXI wieku poprzez trzy najbardziej zasadnicze mocarstwa na arenie międzynarodowej, z uwzględnieniem zmian w ich polityce, jakie nastąpiły w wyniku agresji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku.
W związku z tym badaniom została poddana polityka prowadzona w tej części Europy po zakończeniu zimnej wojny przez Chiny, Rosję i USA. Mocarstwa te wyróżniają się wyjątkowo aktywnością ukierunkowaną na Bałkany, dążąc do dominacji w stosunkach międzynarodowych w skali globalnej (USA są wciąż aktualnym hegemonem).
Za najmocniej ekspansywne ceniono Chiny aspirujące do budowy nowego światowego porządku na podstawie założeń Pax Sinica, który wprowadza do dyskursu międzynarodowego ideologię w pełni odmienną (obcą) od zachodnich wzorców demokracji liberalnej i kultury postmodernistycznej.
Główną tezą monografii stało się twierdzenie, iż w XXI stuleciu, tak jak to się działo na przestrzeni wieków, Bałkany są obszarem rywalizacji pomiędzy państwami spoza regionu o wpływy ekonomiczne, polityczne i militarne.
Tezy szczegółowe zawierają wywody dotyczące następujących kwestii: – Rosja i Chiny intensyfikują relacje gospodarcze i współpracę wojskową z państwami Półwyspu Bałkańskiego; – Stany Zjednoczone dążą do równoważenia wpływów chińskich i rosyjskich w regionie Bałkanów; – Agresja rosyjska na Ukrainę stała się czynnikiem modyfikującym (w wielu aspektach wzmacniającym) dynamikę oddziaływania podmiotów zewnętrznych na Bałkanach; – W epoce globalizacji coraz obszerniejsze znaczenie posiadają międzynarodowe stosunki gospodarcze.
W wyniku podjętego cyklu badawczego pojawiły się znaczne pytania, na które szukano odpowiedzi: Jakie mogą być skutki działalności Chin, Rosji i USA w odniesieniu do Półwyspu Bałkańskiego? Jakie będą efekty strategii tych mocarstw wobec każdego z państw bałkańskich w perspektywie krótkookresowej i długookresowej? Do jakiego stopnia atak Rosji na Ukrainę zmienił sposób oddziaływania wielkich graczy w tym regionie? Czy zmiany geopolityczne i polityczne zachodzące na Bałkanach będą miały wpływ na ewolucję ładu międzynarodowego? [...] /ze wstępu/
