Edukacja i nierówności społeczne

Książka Edukacja i nierówności społeczne. Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji stanowi wyraz zainteresowań badawczych autora – zorientowanych wokół problematyki zróżnicowania społecznego i roli szkolnictwa w procesach stratyfikacji społecznej. Jej podłoże teoretyczne stanowią koncepcje z zakresu socjologii edukacji, a także pedagogiki porównawczej. Książka jest także próbą wpisania się w nurt analiz i poszukiwań badawczych reprezentowanych przez polskich pedagogów, których dzieła są punktem wyjścia dla tytułowych rozważań. Autor pragnie zwrócić uwagę, że książka jest rozwinięciem i logiczną kontynuacją jego poprzednich przedsięwzięć badawczych, mieszczących się w sferze relacji pomiędzy edukacją a procesami stratyfikacji społecznej (w 2008 roku wspólnie z dr A. Gromkowską-Melosik przygotowali książkę: Problemy nierówności społecznej w teorii i praktyce edukacyjnej). Materiały wykorzystane w prezentowanej książce autor zgromadził podczas zagranicznych wyjazdów studyjnych w bibliotekach uniwersytetów w Londynie, Helsinkach, Oslo, Sztokholmie, Lund oraz Kopenhadze. Wykorzystał w dodatku materiały z biblioteki uniwersyteckiej w Monachium i biblioteki uniwersytetu La Coruna w Hiszpanii. Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza z nich charakteryzuje kategorie teoretyczne służące do analizy zjawisk i procesów posiadających swoje implikacje w sferze szkolnictwa. W rozdziale pierwszym zostały poruszone zagadnienie komplementarności teorii w procesach analiz społecznych. Wyraźny element analiz zawartych w rozdziale pierwszym stanowi ponadto wyznaczenie kategorii i kryteriów dla porównań zjawisk nierówności społecznych i ich implikacji w systemach edukacyjnych. Rozdział drugi stanowi analizę kilku wybranych koncepcji teoretycznych ujmujących społeczeństwo w kategoriach „równowagi" i „porządku społecznego". Z kolei rozdział trzeci gromadzi charakterystykę sposobów myślenia osadzonych w perspektywie „konfliktu". Te dwie – sprzeczne ze sobą – perspektywy teoretyczne dostarczają głównych schematów badawczych w analizie zjawisk konstruowania nierówności społecznych za pośrednictwem systemów edukacyjnych w Anglii, Hiszpanii i Rosji. Część druga książki mieści trzy studia przypadku. Obejmuje analizy zależności między funkcjonowaniem systemu edukacji a zjawiskami i procesami nierówności społecznych w Anglii, Hiszpanii i Rosji. Systemy szkolnictwa w tych krajach w kontekście polityki oświatowej i specyficznych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych, wpływających na formowanie się i odtwarzanie struktury społecznej. Autor opisał proces tworzenia się powszechnych (masowych) systemów szkolnictwa w Anglii, Hiszpanii i Rosji. Na dodatek uwzględnia zagadnienia związane z funkcjonowaniem współczesnych systemów szkolnictwa w tych krajach (takich jak: zarządzanie, finansowanie, a także podstawy prawne). Dokonał w dodatku krótkiej charakterystyki systemu szkolnictwa najróżniejszych szczebli (przedszkolnego i podstawowego, średniego oraz edukacji wyższej).

Tytuł Edukacja i nierówności społeczne Podtytuł Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji Autor Tomasz Gmerek Język polski Wydawnictwo Impuls ISBN 978-83-7587-661-1 Rok wydania 2011 Kraków Wydanie 1 liczba stron 507 Format pdf Spis treści Wstęp
Część pierwsza

Teoretyczne koncepcje relacji pomiędzy edukacją a strukturą społeczną
Rozdział I
Interpretacje roli szkolnictwa w produkcji struktury społecznej – dyskusja teoretyczna i porównawcza

1. Komplementarność socjopedagogicznych modeli teoretycznych w procesie wyjaśniania przyczyn nierówności społecznych

2. Perspektywa porównawcza w badaniach nad rolą edukacji w procesach konstruowania nierówności społecznej

2.1. Pozaszkolne czynniki warunkujące nierówności edukacyjne

Status społeczno-ekonomiczny i pochodzenie klasowe

Miejsce geograficzne (poziom urbanizacji i rozwoju, zróżnicowanie regionalne)

Rasa i etniczność

Język

Płeć

2.2. Wewnątrzszkolne czynniki warunkujące nierówności społeczne

Selekcje szkolne

Rozdział II

Edukacja i nierówności społeczne w ujęciu teorii porządku społecznego

1. Koncepcja społeczeństwa merytokratycznego

2. Rola instytucji edukacyjnych w produkowaniu struktury społecznej (interpretacja funkcjonalno-strukturalna)

3. Socjologiczne modele ruchliwości społecznej poprzez edukację

Rozdział III

Edukacja i nierówności społeczne z perspektywy teorii konfliktu



1. Koncepcja społeczeństwa kredencjalnego

2. Teoria reprodukcji kulturowej

3. Teoria reprodukcji ekonomicznej


Część druga

Studia przypadku

Rozdział I

Edukacja i nierówności społeczne w Anglii


1. Anglia – charakterystyka kraju

2. Historyczne uwarunkowania rozwoju powszechnego szkolnictwa w Anglii

3. Zarządzanie i finansowanie systemu oświaty w Anglii

4. Struktura systemu edukacji

4.1. Edukacja przedszkolna i podstawowa

4.2. Szkolnictwo średnie

4.3. Szkolnictwo wyższe

5. Dynamika procesów demokratyzacji versus odtwarzanie elit


Nierówności w dostępie do edukacji przedszkolnej