Tytuł Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym Podtytuł Podręcznik dla studentów Autor Alina Budniak Język polski Wydawnictwo Impuls ISBN 978-83-7587-174-6 Rok wydania 2009 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 306 Format pdf Spis treści Wstęp 9
Rozdział 1. Środowisko i człowiek 17
1.1. Środowisko – wyjaśnienie pojęć 17
1.2. Elementy środowiska i ich charakterystyka 19
1.3. Środowisko a zdrowie 30
Zadania 31
Rozdział 2. Poznawanie przyrody – edukacja o środowisku, w środowisku i dla środowiska 33
2.1. Poznawanie przyrody przez dzieci 33
2.2. Fazy poznawania przyrody 37
2.3. Zasady nauczania o środowisku 42
Zadania 43
Rozdział 3. Cele, zadania i treści edukacji środowiskowej. Planowanie zajęć zintegrowanych 45
3.1. Cele edukacji społeczno-przyrodniczej w przedszkolu i klasach początkowych 45
3.2. Zadania edukacji środowiskowej 53
3.3. Porównanie klasycznej i holistycznej edukacji środowiskowej 54
3.4. Przygotowanie nauczyciela do zajęć 57
3.5. Planowanie zajęć edukacji środowiskowej 58
3.6. Sytuacje edukacyjne i ich komponenty składowe 61
3.7. Treści edukacji przyrodniczej jako czynnik integrujący w edukacji początkowej 66
Zadania 72
Rozdział 4. Metody edukacji środowiskowej i ich charakterystyka. Formy aktywności dzieci w kontaktach ze środowiskiem. Pomoce dydaktyczne w edukacji społeczno-przyrodniczej 75
4.1. Metody edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej 75
4.2. Wybrane klasyfikacje metod 77
4.3. Strategia wielostronnego kształcenia 78
4.4. Cechy specyficzne wybranych metod edukacji społeczno-przyrodniczej 80
4.5. Formy zajęć edukacji środowiskowej używane w przedszkolu i klasach I–III 85
4.6. Wycieczka i spacer w edukacji przyrodniczej i społecznej 87
4.7. Prace domowe o tematyce społeczno-przyrodniczej 94
4.8. Rola pomocy dydaktycznych w edukacji społeczno-przyrodniczej 98
Zadania 104
Rozdział 5. Poznawanie otoczenia społecznego 107
5.1. Dziecko wśród ludzi 107
5.2. Przygotowanie dziecka do życia w społeczeństwie 112
5.3. Praca ludzi w zróżnicowanych zawodach – produkcja i wytwarzanie 115
5.4. Poznawanie przeszłości – treści historyczne w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej 117
5.5. Przedmioty w otoczeniu dziecka i ich poznawanie 120
5.6. Tradycje, zwyczaje i obrzędy jako przykład wrastania w kulturę 121
Zadania 125
Rozdział 6. Higiena osobista i otoczenia dziecka. Odżywianie 127
6.1. Zdrowie, higiena – podstawowe pojęcia 127
6.2. Czynniki warunkujące zdrowie 130
6.3. Wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna 131
6.4. Zasady edukacji zdrowotnej 133
6.5. Edukacja zdrowotna dzieci 134
6.6. Treści edukacji zdrowotnej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym 137
Zadania 141
Rozdział 7. Bezpieczeństwo dziecka w ruchu drogowym, w przedszkolu, szkole, w czasie zabaw 143
7.1. Przygotowanie dziecka do przestrzegania norm i zasad bezpieczeństwa 143
7.2. Problematyka bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym 145
7.3. Cele i zadania edukacji komunikacyjno-drogowej dzieci w wieku 3–10 lat 150
7.4. Bezpieczeństwo dzieci w domu, przedszkolu, szkole i w czasie zabaw 155
Zadania 157
Rozdział 8. Poznawanie roślin i zwierząt przez dzieci 159
8.1. Poznawanie roślin i zwierząt w ujęciu programu 159
8.2. Znaczenie poznawania świata roślin i zwierząt przez dzieci 161
8.3. Znaczenie hodowli roślin i zwierząt w edukacji 167
Zadania 173
Rozdział 9. Ochrona przyrody i krajobrazu 175
9.1. Zasoby przyrody a człowiek 175
9.2. Ochrona środowiska – ustalenia terminologiczne 176
9.3. Tradycje ochrony przyrody na świecie i w Polsce 178
9.4. Formy ochrony przyrody w Polsce 185
9.5. Tematy związane z ochroną przyrody i krajobrazu realizowane w przedszkolu i klasach początkowych 189
Zadania 192
Rozdział 10. Edukacja ekologiczna dzieci młodszych a zagrożenia środowiska naturalnego 193
10.1. Pojęcie ekologii i jej parametry typowe jako nauki 193
10.2. Zagrożenia środowiska a człowiek 199
10.3. Cele i zadania edukacji ekologicznej 202
10.4. Treści, metody i formy edukacji naturalnej w przedszkolu i klasach początkowych 212
10.5. Kształtowanie postaw proekologicznych 213
Zadania 217
Rozdział 11. Pogoda i klimat. Obserwacja pogody 219
11.1. Pogoda, klimat, mikroklimat – meteorologia i klimatologia 219
11.2. Części pogody i sposoby ich pomiaru 221
11.3. Obserwowanie pogody z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym 225
11.4. Fenologiczne, klimatyczne i astronomiczne pory roku 227
11.5. Specyfika klimatu Polski 229
Zadania 232
Rozdział 12. Doświadczenia, eksperymenty i obserwacje zjawisk fizycznych, chemicznych i przyrodniczych 233
12.1. Konieczność stosowania doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w pracy z dziećmi w wieku 3–10 lat 233
12.2. Kształtowanie umiejętności obserwacji 236
12.3. Badanie otaczającego świata – rola doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w poznawaniu praw rządzących przyrodą 240
12.4. Podstawowe wskazówki metodyczne dotyczące organizacji działań eksperymentalnych dzieci młodszych 243
Zadania 246
Rozdział 13. Turystyka i krajoznawstwo w edukacji dzieci młodszych 247
13.1. Znaczenie turystyki i krajoznawstwa 247
13.2. Wyznaczanie kierunków w terenie i na mapie 248
13.3. Mapa i plan – znaki umowne na planie i mapie 250
13.4. Rodzaje map i ich zastosowanie w edukacji 251
13.5. Krajobrazy i ich charakterystyka 253
13.6. Treści gospodarcze i administracyjne w programach edukacji wczesnoszkolnej 256
Zadania 257
Spis schematów i tabel 259
Aneks 261
Załącznik 1. Pytania dzieci 261
Załącznik 2. Wynalazki 267
Załącznik 3. Rośliny 269
Załącznik 4. Zwierzęta 271
Załącznik 5. Zjawiska pogodowe 273
Załącznik 6. Przykładowy konspekt (scenariusz) zajęć zintegrowanych dla klasy I 274
Załącznik 7. Wykaz literatury na temat doświadczeń i eksperymentów dla dzieci młodszych 280
Załącznik 8. Wykaz literatury na temat wynalazków 284
Załącznik 9. Wykaz literatury zawierającej odpowiedzi na dziecięce pytania 286
Załącznik 10. Wykaz literatury na temat bezpieczeństwa dzieci 289
Bibliografia 291
Rozdział 1. Środowisko i człowiek 17
1.1. Środowisko – wyjaśnienie pojęć 17
1.2. Elementy środowiska i ich charakterystyka 19
1.3. Środowisko a zdrowie 30
Zadania 31
Rozdział 2. Poznawanie przyrody – edukacja o środowisku, w środowisku i dla środowiska 33
2.1. Poznawanie przyrody przez dzieci 33
2.2. Fazy poznawania przyrody 37
2.3. Zasady nauczania o środowisku 42
Zadania 43
Rozdział 3. Cele, zadania i treści edukacji środowiskowej. Planowanie zajęć zintegrowanych 45
3.1. Cele edukacji społeczno-przyrodniczej w przedszkolu i klasach początkowych 45
3.2. Zadania edukacji środowiskowej 53
3.3. Porównanie klasycznej i holistycznej edukacji środowiskowej 54
3.4. Przygotowanie nauczyciela do zajęć 57
3.5. Planowanie zajęć edukacji środowiskowej 58
3.6. Sytuacje edukacyjne i ich komponenty składowe 61
3.7. Treści edukacji przyrodniczej jako czynnik integrujący w edukacji początkowej 66
Zadania 72
Rozdział 4. Metody edukacji środowiskowej i ich charakterystyka. Formy aktywności dzieci w kontaktach ze środowiskiem. Pomoce dydaktyczne w edukacji społeczno-przyrodniczej 75
4.1. Metody edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej 75
4.2. Wybrane klasyfikacje metod 77
4.3. Strategia wielostronnego kształcenia 78
4.4. Cechy specyficzne wybranych metod edukacji społeczno-przyrodniczej 80
4.5. Formy zajęć edukacji środowiskowej używane w przedszkolu i klasach I–III 85
4.6. Wycieczka i spacer w edukacji przyrodniczej i społecznej 87
4.7. Prace domowe o tematyce społeczno-przyrodniczej 94
4.8. Rola pomocy dydaktycznych w edukacji społeczno-przyrodniczej 98
Zadania 104
Rozdział 5. Poznawanie otoczenia społecznego 107
5.1. Dziecko wśród ludzi 107
5.2. Przygotowanie dziecka do życia w społeczeństwie 112
5.3. Praca ludzi w zróżnicowanych zawodach – produkcja i wytwarzanie 115
5.4. Poznawanie przeszłości – treści historyczne w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej 117
5.5. Przedmioty w otoczeniu dziecka i ich poznawanie 120
5.6. Tradycje, zwyczaje i obrzędy jako przykład wrastania w kulturę 121
Zadania 125
Rozdział 6. Higiena osobista i otoczenia dziecka. Odżywianie 127
6.1. Zdrowie, higiena – podstawowe pojęcia 127
6.2. Czynniki warunkujące zdrowie 130
6.3. Wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna 131
6.4. Zasady edukacji zdrowotnej 133
6.5. Edukacja zdrowotna dzieci 134
6.6. Treści edukacji zdrowotnej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym 137
Zadania 141
Rozdział 7. Bezpieczeństwo dziecka w ruchu drogowym, w przedszkolu, szkole, w czasie zabaw 143
7.1. Przygotowanie dziecka do przestrzegania norm i zasad bezpieczeństwa 143
7.2. Problematyka bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym 145
7.3. Cele i zadania edukacji komunikacyjno-drogowej dzieci w wieku 3–10 lat 150
7.4. Bezpieczeństwo dzieci w domu, przedszkolu, szkole i w czasie zabaw 155
Zadania 157
Rozdział 8. Poznawanie roślin i zwierząt przez dzieci 159
8.1. Poznawanie roślin i zwierząt w ujęciu programu 159
8.2. Znaczenie poznawania świata roślin i zwierząt przez dzieci 161
8.3. Znaczenie hodowli roślin i zwierząt w edukacji 167
Zadania 173
Rozdział 9. Ochrona przyrody i krajobrazu 175
9.1. Zasoby przyrody a człowiek 175
9.2. Ochrona środowiska – ustalenia terminologiczne 176
9.3. Tradycje ochrony przyrody na świecie i w Polsce 178
9.4. Formy ochrony przyrody w Polsce 185
9.5. Tematy związane z ochroną przyrody i krajobrazu realizowane w przedszkolu i klasach początkowych 189
Zadania 192
Rozdział 10. Edukacja ekologiczna dzieci młodszych a zagrożenia środowiska naturalnego 193
10.1. Pojęcie ekologii i jej parametry typowe jako nauki 193
10.2. Zagrożenia środowiska a człowiek 199
10.3. Cele i zadania edukacji ekologicznej 202
10.4. Treści, metody i formy edukacji naturalnej w przedszkolu i klasach początkowych 212
10.5. Kształtowanie postaw proekologicznych 213
Zadania 217
Rozdział 11. Pogoda i klimat. Obserwacja pogody 219
11.1. Pogoda, klimat, mikroklimat – meteorologia i klimatologia 219
11.2. Części pogody i sposoby ich pomiaru 221
11.3. Obserwowanie pogody z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym 225
11.4. Fenologiczne, klimatyczne i astronomiczne pory roku 227
11.5. Specyfika klimatu Polski 229
Zadania 232
Rozdział 12. Doświadczenia, eksperymenty i obserwacje zjawisk fizycznych, chemicznych i przyrodniczych 233
12.1. Konieczność stosowania doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w pracy z dziećmi w wieku 3–10 lat 233
12.2. Kształtowanie umiejętności obserwacji 236
12.3. Badanie otaczającego świata – rola doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych w poznawaniu praw rządzących przyrodą 240
12.4. Podstawowe wskazówki metodyczne dotyczące organizacji działań eksperymentalnych dzieci młodszych 243
Zadania 246
Rozdział 13. Turystyka i krajoznawstwo w edukacji dzieci młodszych 247
13.1. Znaczenie turystyki i krajoznawstwa 247
13.2. Wyznaczanie kierunków w terenie i na mapie 248
13.3. Mapa i plan – znaki umowne na planie i mapie 250
13.4. Rodzaje map i ich zastosowanie w edukacji 251
13.5. Krajobrazy i ich charakterystyka 253
13.6. Treści gospodarcze i administracyjne w programach edukacji wczesnoszkolnej 256
Zadania 257
Spis schematów i tabel 259
Aneks 261
Załącznik 1. Pytania dzieci 261
Załącznik 2. Wynalazki 267
Załącznik 3. Rośliny 269
Załącznik 4. Zwierzęta 271
Załącznik 5. Zjawiska pogodowe 273
Załącznik 6. Przykładowy konspekt (scenariusz) zajęć zintegrowanych dla klasy I 274
Załącznik 7. Wykaz literatury na temat doświadczeń i eksperymentów dla dzieci młodszych 280
Załącznik 8. Wykaz literatury na temat wynalazków 284
Załącznik 9. Wykaz literatury zawierającej odpowiedzi na dziecięce pytania 286
Załącznik 10. Wykaz literatury na temat bezpieczeństwa dzieci 289
Bibliografia 291
