W szponach gułagu: pożegnanie z syberią

Sam tytuł tego tomu wprowadza czytelnika w inny świat, świat sporych nadziei. Warunki w łagrach stopniowo się udoskonalały. W niektórych obozach chronicznego głodu już nie było. Z nieoficjalnych źródeł z Moskwy docierały wiadomości, że coś tam w stolicy się dzieje. Dowodem tego były fakty, że wysyłane tam skargi były załatwiane pozytywnie. Nie było dnia,większa lub mniejsza grupa więźniów nie wychodziła na wolność. Nastawał okres wielkiego wrzenia wśród więźniów. Częste bunty, głodówki i powstania stawały się prawie codziennością. Marazm współczesnego niewolnictwa powoli umierał. Jeszcze niedawno więzień z zasady o chlebie. Teraz zaś tęsknił już tylko za wyższymi wartościami, a szczególnie za wolnością. Widział w niej sens swojego życia, bo ona utrwalała przyjaźń, miłość i dążenie do twórczego piękna, gdyż bez tego nie potrafili już istnieć, żyć. W swoich wspomnieniach starałem się opisać gułagi na Uralu (Solikamsk, Borowsk), w Mordowii, Norylsku, Ekibastuzie i Dżeskazganie. W łagrach pojawiały się już słuchy, iż więźniowie narodowości polskiej, którzy przed rokiem 1939 posiadali obywatelstwo swego kraju, będą kierowani do polski. A więc powoli nadzieja rosła i powoli przeistaczała się w rzeczywistość. Okazało się, że i na zło przychodził koniec. Wiadomość dość ekspresowo potwierdzała się, ponieważ administracja poczęła układać listy ewakuacyjne do punktu zbiorczego w Krasnojarsku. Nastał czas znacznego entuzjazmu i niebywałej radości, kiedy po wieloletniej tułaczce po Syberii, można już było powrócić do ojczystego domu. Dziesięcioletni wyrok Ani Miczun – bohaterki tej książki zbliżał się ku końcowi. Martwiła się potężnie, bo miała obywatelstwo przedwojennej Lotwy (dawne polskie Inflanty). Życie jednak płata figle przynosząc rozmaite niespodziewanki, bo niby z nieba, wraz z kolegami zjawia się Władek Górczyn, oferując Ani zawarcie z nim małżeństwa. Był to jedyny sposóbzabrać Anię do Polski jako swoją żonę. Ania zaskoczona propozycją, choćby długo się nie namyślała. Biorą ślub w łagrze, ale mimo wszystko łagierna administracja wysyła Władka do Krasnojarska. Ania zaś pozostaje nadal w Norylsku. Dopiero interwencja Władka w ambasadzie polskiej w moskwie zmieniła bieg wydarzeń. Anię wysłano samolotem do Krasnojarska. Na odjazd pociągu w kierunku Polski czekano poprzez korzystnych kilka dni. A życie? Jak to ono, błyskawicznie mknęło do przodu – a nieprzytomni ze szczęścia ludzie nawet nie spostrzegli, iż było już daleko po północy. Na szczęście nie musieli już przestrzegać niewolniczej dyscypliny. Błogi, pamiętny wieczór dobiegał końca. Powoli ucichły pieśni akowskie, które dzisiaj pozostały tylko piękną, bo romantyczną pamiątką i historią II wojny światowej. Obecne wydarzenia były dotychczas tylko marzeniem i miła tęsknotą. Pociąg z repatriantami przybył do granicy Polski w czasie Świąt Bożego Narodzenia w 1956 r. Witała ich ojczyzna Chopina, gdyż z głośnika radiowego docierało akurat bożonarodzeniowe Scherzo h-moll. Atmosfera była pełna radości, bo jedni płakali ze szczęścia, drudzy całowali ziemię swych ojców. Tu nastąpiła przesiadka z wagonów sowieckich do polskich. Nastał moment, w którym już mundurowi żołnierze polscy weszli do wagonów by sprawdzić dokumenty podróżnych. - Rodacy! Witamy Was w Polsce! – Salutując tymi słowami pozdrawiali wszelkich, a na ich twarzach rysowała się radość, iż są świadkami już innych, lepszych czasów. Na zewnątrz wagonów panowała świąteczna atmosfera. Przechodnie gestem dłoni witali powracających rodaków. Wszystkim wydawało się, iż powracają z tamtego świata. Rzeczywiście był to świat, skąd dotychczas powrotu nie było. Stało się tak dlatego, że od paru lat sprawca ich nieszczęść Stalin, już nie żył. Po kilku godzinach pociąg, kierując się w stronę Olsztyna, odjechał. Rafał Pławiński (autor)